די „מאַגנאַ קאַרטאַ‟ און ייִדן

Magna Carta and the Jews

פֿון גענאַדי עסטרײַך

אין די לעצטע צוויי יאָרצענדליק בין איך געוואָרן אַ דערפֿאַרענער „ענגלאַנד-ווײַזער‟ — כ’פֿאָר אַרום מיט די געסט, וואָס קומען צו אונדז פֿון אויסלאַנד. בדרך-כּלל קומען מענטשן אויף עטלעכע טעג, אַזוי אַז די פּראָגראַם באַקומט זיך אַ געפּרעסטע און כאַפּט אַרום נאָר די געגנטן, וועלכע געפֿינען זיך ניט ווײַט פֿון אונדז. איצט אָבער האָבן מיר געסט אויף אַ לענגערער צײַט, אַזוי אַז מע מוז זײַן מער „שאַפֿעריש‟. און דאָס איז דווקא גוט, ווײַל מיר, מײַן ווײַב און איך, האָבן זיך אַרײַנגעכאַפּט אין אַזעלכע ערטער, וווּ אונדז איז ניט אויסגעקומען צו זײַן אין משך פֿון אַ סך יאָרן.

Read more

מאַרק שאַגאַל אין ווײַסרוסלאַנד

Marc Chagall in Belarus

פֿון גענאַדי עסטרײַך

ס’איז באַוווּסט, אַז ווײַסרוסלאַנד האָט זיך נאָך דער צווייטער וועלט-מלחמה „אויסגעצייכנט‟ מיט אַנטיסעמיטישע שטימונגען צווישן די פּאַרטיייִשע פֿונקציאָנערן פֿון דער רעפּובליק. בפֿרט האָט זיך עס געפֿילט אין דער באַציִונג צו מאַרק שאַגאַלן. אים האָט מען באַשולדיקט אין „שקלאַפֿערישער אָפּהענגיקייט פֿון דער מערבֿ-אייראָפּעיִשער דעקאַדענטישער, בורזשואַזער קולטור‟, וועלכע האָט געמוזט זײַן פֿרעמד יעדן עכטן סאָוועטישן בירגער. מע האָט אַלץ געטאָן, כּדי פֿאַרשווײַגן שאַגאַלס נאָמען און דעם „טרויעריקן‟ פֿאַקט פֿון זײַן געבוירן ווערן אין ווײַסרוסלאַנד.

Read more

אַ מעשׂה וועגן צוויי ברידער (צווייטער טייל)

A Story of Two Brothers

פֿון באָריס סאַנדלער

סוף

די ברידער האָבן זיך אָפּגעזעגנט און יעדער איז אַוועק מיט זײַן וועג ווײַטער — דעם סוחרס ייִנגל איז געגאַנגען אין לינקן וועג, און דעם אָרעמאַנס — אין רעכטן. גייט דעם סוחר ייִנגל און זינגט זיך אַזאַ לידל:

אַ קינד אַ קליינס די היים פֿאַרלאָזט,
געלעבט אין זאַט, אין שיינעם הויז,
און דאָך, געבענקט נאָך מאַמעס גלעט,
און איצט מיך פּרוּווט דער גורל אויס.

און דאָ הערט ער, ווי עמעצער ברומט. גייט ער צו נענטער און זעט, אַז אַ בוים איז געפֿאַלן אויף אַ בער און יענער קען זיך פֿון דעם נישט באַפֿרײַען. האָט ער גענומען אַ לאַנגן דראָנג, אַרונטערגערוקט אונטערן בוים און אים אויף אַ רגע אונטערגעהויבן. אָבער די רגע איז פּונקט גענוג געווען, אַז דער בער זאָל זיך באַפֿרײַען. „נו, — רופֿט דער בער זיך אָן צום ייִנגל, — איצט בין איך דיר שולדיק מיטן לעבן!‟ — ענטפֿערט אים דעם סוחרס ייִנגל: „אויב אַזוי, קום מיט מיר!‟ און זיי לאָזן זיך אין וועג ווײַטער. און אַזוי ווי זיי גייען, הערן זיי ווידער ווי עמעצער ברומט און רעוועט. צוגעקומען נענטער, זעען זיי, אַ טיפֿע גרוב און אונטן — אַ לייב דראַפּעט זיך אויף די ווענט און קאָן ניט אַרויסקריכן. געפֿינט דאָס ייִנגל ווידער אַ לאַנגן דראָנג און לאָזט דעם דראָנג אַראָפּ אין גרוב אַרײַן. דער לייב האָט זיך אינעם עק אָנגעכאַפּט מיט די לאַפּעס און ציין און דאָס ייִנגל מיטן בער האָבן אים אַרויסגעשלעפּט. „נו, — האָט געזאָגט דער לייב, — דו האָסט מיר געראַטעוועט דאָס לעבן. איצט בין איך גרייט צו גיין נאָך דיר און וואַסער און אין פֿײַער!‟ און זיי האָבן זיך געזאָלט ווײַטער מיט זייער וועג, שוין זאַלבע־דריט: דאָס ייִנגל, דער בער און דער לייב. ס’האָט אָנגעהויבן צופֿאַלן די נאַכט, ווען זיי זײַנען אַרײַנגעקומען אין דער שטאָט אוריִעוו. זעען זיי, אַז קיין איין לעבעדיק פֿײַערל ברענט נישט אין די פֿענצטער. שטאָק־פֿינצטער, און די אײַנוווינער גייען אַרום איבער דער גאַס און וויינען. האָט דאָס ייִנגל אָנגעהויבן פֿרעגן, וואָס איז דאָ געשען. האָט מען אים דערציילט, אַז ניט ווײַט פֿון דער שטאָט, אין אַ הייל, וווינט אַ כּישוף־מאַכער, וואָס ער האַלט שוין די שטאָט פֿינצטער 40 יאָר און וויל ניט מאַכן ליכטיק.

Read more

אַ מעשׂה וועגן צוויי ברידער

A Story of Two Brothers

פֿון באָריס סאַנדלער

אין די הינטערגעסלעך פֿון בעלץ, וווּ די אָרעמע שטיבלעך, געדעקט מיט אָטשערעט, נורען זיך איין שטיבל צום צווייטן, האָט געוווינט אַ ביטערער אָרעמאַן. געהאַט האָט ער אַ ווײַב און אַ פֿולע שטוב מיט חובֿות; נאָר איין זאַך האָט ער געהאַט אַ שפֿע — קינדערלעך. זיי פֿלעגן, קיין עין־הרע, ווי אַרויספֿאַלן פֿון זײַן ווײַבס פּאָלע, איינציקווײַז און צו מאָל פּאָרלעך. ווי זאָגט מען, נחת פֿון קינדער האָט זיי נישט אויסגעפֿעלט.

אין אַ טאָג איז לעבן דעם שטיבל, וווּ אונדזער קבצן האָט געוווינט מיט זײַן הויזגעזינדל, דורכגעפֿאָרן אַ רײַכער סוחר, מלכזאָן, האָט ער געהייסן. יעדער אין בעלץ האָט אים געקענט. זײַן הויז, אַ פּאַלאַץ, איז געשטאַנען אין מיטן דער שטאָט. אַ סך צימערן זײַנען געווען אין מלכזאָנס הויז, אָבער קיין נחת האָט ער מיט זײַן ווײַב־קראַסאַוויצע נישט געהאַט דערפֿון. ליידיק אין יעדן ווינקל. קיין קינדס פּיפּס האָט זיך דאָרט קיין מאָל נישט געהערט.

Read more

• « Previous
• 1 ...
• 22
• 23
• 24
• 25
• ... 32
• Next »