Vayter

March 23, 2015, 5:54am

אינספּירירט פֿון מײַן חסידישן הינטערגרונט

Inspired By My Hasidic Heritage

פֿון לאה פֿעדער

לאה פֿעדער איז געבוירן געוואָרן אין 1992 אין ברוקלין און אויפֿגעוואַקסן אין אַ חסידישער היים. נאָך דעם, וואָס איר פֿאַמיליע האָט פֿאַרלאָזט די חסידישע וועלט, איז זי דערצויגן געוואָרן אין מאָדערנע ייִדישע טאָג־שולן. זי איז הײַנט אַ סטודענטקע אינעם Fashion Institute of Technology.

קינסטלערישע דערקלערונג: אינספּירירט פֿון מײַן אייגן לעבן, נעם איך פֿאַרשידענע באַגריפֿן פֿון ייִדישקייט, וואָס איך האָב זיך געלערנט ווי אַזוי צו באַנוצן זיך מיט זיי אין מײַן שאַפֿערישער אַרבעט. איך דריק אויס די דאָזיקע געדאַנקען דורך מאָלן, צייכענען, סקולפּטירן און דרוקן. איך באַמערק און צעגלידער די פּרטים פֿון מײַן לעבן, כּדי צו באַקומען אַ מער פּערזענלעכן פֿאַרשטאַנד פֿון דער וועלט. איך באַטראַכט די קונסט ווי אַן אופֿן צו דעקאָנסטרויִרן די ווירקלעכקייט דורך מײַן אייגענער פּערספּעקטיוו.

Read more


March 23, 2015, 5:52am

אונדזער ייִדיש־גן־ייִדן אין באָסטאָן

Our Yiddish Paradise in Boston

פֿון רייזע טורנער

רייזע טורנער לערנט זיך רבנות אין „היברו קאָלעדזש‟ אין באָסטאָן, מאַסאַטשוסעטס. זי האָט דרײַ מאָל אָנטייל גענומען אין דער זומער־פּראָגראַם בײַם „ייִוואָ‟ אויף דער אַוואַנסירטער מדרגה; ווי אויך צוויי מאָל אין דער „ייִוואָ‟־ווינטער־פּראָגראַם אין אַשכּנזישער קולטור און געשיכטע. זי שרײַבט אויך אַ מאָל אַרטיקלען פֿאַרן ענגלישן Forward.

בשעת מײַן צײַט אין קאָלעדזש, בין איך געווויר געוואָרן וועגן דעם באַגריף פֿון אַ „שפּראַך־אײַנטונק־הויז‟, אָבער איך האָב אַליין נישט אָנטייל גענומען, כאָטש איך האָב זיך דעמאָלט געלערנט שפּאַניש און הינדי. נאָך דעם וואָס איך האָב אָנגעהויבן זיך לערנען ייִדיש, אָבער, איז דער געדאַנק פֿון בויען אַ היים, אין וועלכער מע קען רעדן די שפּראַך טאָג־טעגלעך, געוואָרן זייער צוציִיִק — בפֿרט צוליב דעם, וואָס עס איז אוממעגלעך צו פֿאָרן אויף אַ זמן אין אַ ייִדיש־רעדנדיקן לאַנד — אַ לוקסוס, וואָס געהערט נאָר צו סטודענטן, וואָס לערנען זיך אַנדערע שפּראַכן.

Read more


January 28, 2015, 3:03pm

זאַבלודאָווע און די אַלטע זאַבלודאָווער שיל*

Zabludow and the Old Zabludow Synagogue

פֿון באָריס סאַנדלער

די זאַבלודאָווער שיל, 1895

ווי באַוווּסט, האָבן ניט זעלטן די אַלטע ייִדישע שטעטלעך געהאַט זייערע אייגענע ייִדישע נעמען, וואָס האָבן געקלונגען אַנדערש פֿון די אָריגינעלע גוייִשע; אָדער פֿאַרטײַטשט די גוייִשע נעמען אויף אַ ייִדישן שטייגער. אין דער פֿריִערדיקער נאָטיץ האָבן מיר דערמאָנט דאָס ייִדישן שטעטל שעבערשין, נישט ווײַט פֿון לובלין, וואָס די אָרטיקע ייִדן האָבן פֿאַרטײַטשט ווי שבֿ־ראשון.

אַן אַנדער טײַטש האָט באַקומען דאָס שטעטל רײַגראָד, וואָס אויף אוקראַיִניש מיינט, די שטאָט פֿון גן־עדן. אַרום דעם נאָמען ווערט דערציילט אַזאַ מעשׂהלע: די ערשטע אײַנוווינער פֿון דעם אָרט זײַנען געווען אָדם און חוה. אין זייער זכר איז פֿאַרבליבן דאָס שטעטל רײַגראָד.

Read more


January 22, 2015, 5:00pm

קלאַנגען האָבן געביטן דעם ייִדישן ייִשובֿ אין דײַטשלאַנד

Rumors that changed the Jewish community in Germany

פֿון גענאַדי עסטרײַך

Getty Images
אַ ליובאַוויטשער פּאַראַד לכּבֿוד ל״ג־בעומר דעם 2טן מײַ אין בערלין, 2010

איך האָב זיך תּמיד געפֿוילט צו פֿירן אַ טאָגבוך, און פֿאַרלאָזן זיך אויפֿן זכּרון איז שווער — עפּעס פֿאַלט אין גאַנצן אַרויס און עפּעס בלײַבט פֿאַרקריפּלט אין די מאַרך־קנייטשן. ס’איז נאָך גוט, וואָס געוויסע זאַכן זײַנען פֿאַרשריבן אין אַרטיקלען און ביכער. לעצטנס, האָב איך אַ קוק געטאָן, וואָס איך האָב געשריבן וועגן מיכאַיִל גאָרבאַטשאָווס צײַט און איבערגעלייענט, למשל, אַז דעם 1טן פֿעברואַר 1990 האָט אַהרן ווערגעליס, דער רעדאַקטאָר פֿונעם מאָסקווער ייִדישן ליטעראַרישן זשורנאַל „סאָוועטיש היימלאַנד‟, וווּ איך האָב דעמאָלט געאַרבעט, אָנגעשריבן אַ בריוו טאַקע צו גאָרבאַטשאָוון.

אין דעם בריוו האָט ווערגעליס געבעטן דעם לעצטן סאָוועטישן פֿירער צו דערקלערן, וואָס עס קומט פֿאָר און וואָס עס וועט פֿאָרקומען מיט די סאָוועטישע ייִדן. אַנשטאָט אַן ענטפֿער, איז אָנגעקומען, אויף וויפֿל איך געדענק, אַ צעטל פֿון גאָרבאַטשאָווס קאַנצעלאַריע, אָנגעשריבן אַבי זיך אָפּצוטשעפּען.

Read more


About ווײַטער