Vayter

April 20, 2015, 5:54am

„אַ מעשׂה מיט פֿיר ייִדן אין אַרובאַ‟ (צווייטער טייל)

A Story with Four Jews in Aruba (Part 2)

פֿון פֿישקע דע גאַל

פֿריִערדיקער קאַפּיטל: //blogs.yiddish.forward.com/vayter/186732/a-story-with-four-jews-in-aruba/?

Yehuda Blum

דער טאָג, װאָס בײַ אים איז עס נאַכט, האָט סידני קיין אויג ניט צוגעמאַכט. ער האָט געשלונגען די פּילן, אָבער גאָרניט האָט ניט געהאָלפֿן. צו פֿיל געדאַנקען האָבן אים פֿאַרנומען, ספּעציעל דאָס קול, וואָס האָט אין אים געשעפּשעט: „האָב מיט איר חתונה.‟

„ניין, דאָס איז נאַריש — צו נאַריש, סידני, אַפֿילו פֿאַר זיך.‟

„פֿאַר װאָס, סידני?‟ האָט דאָס קול געענטפֿערט. „זי איז ניט װי די אַנדערע.‟

„מיר האָבן נאָך ניט געשמועסט. בלויז אַ פּאָר װערטער און אַ שמייכל צי צװיי.‟

„ס׳איז גענוג, סידני. מער קען דיך פֿאַרפֿירן.‟

Read more


April 20, 2015, 5:50am

„דער דערציילער‟

The Teller

פֿון פּעטראַ דזשאָונס

פּעטראַ דזשאָונס איז אַן אַמאַטורע פּאָעטעסע און אַ בעל־תּשובֿה, וואָס האָט ליב טראַדיציע — פֿונעם כינעזישן „קונג־פֿו‟ ביז דער אייגענער ייִדישער קולטור און אמונה.

פֿון די זײַטלעך פֿון אַ בוך

קוקן אַרויס ליבהאַרציקע פּנימער

קומט, לערנט זיך אונדזערע באַהאַלטענע מעשׂיות

דאַכט זיך אַז מײַן משפּחה זאָגט

פֿאַרשוווּנדענע האָפֿענונגען, פֿאַרגעסענע חלומות,

וואָס ווילן דרינגלעך דערציילט ווערן

איבערגעריסענע לעבנס, נישט פֿאַרענדיקט

איך מוז ווערן דער דערציילער

און זיי געבן לעבן נאָך אַ מאָל

איך גיי אויף די גאַסן וווּ זיי זײַנען געגאַנגען

איך רעד די שפּראַך וואָס זיי האָבן גערעדט

איך פּרוּוו בויען בריקן

איבערן טײַך פֿון צײַט

מאַנקאָליע, צוואַנג, גענייטיקייט

עס ברענט אין מיר אַ פֿײַער

ווײַל איך מוז דערציילן זייער מעשׂה

אַ דאַנק ד׳׳ר לילי כּהן פֿאַר איר הילף


April 6, 2015, 5:58am

ייִדן אָן כּוח

Jews Without Power

פֿון שמואל פּערלין

שמואל פּערלין איז אַ זשורנאַליסט, לינגוויסט און אַקטיוויסט לטובֿת באַדראָטע שפּראַכן. זײַנע אַרטיקלען אויף ייִדיש וועגן שפּראַכן און עקאָנאָמישע ענינים זענען דערשינען אינעם „פֿאָרווערטס‟, „יוגנטרוף‟ און „אויפֿן שוועל‟. ער איז אויך באַקאַנט ווי דער מחבר פֿון עטלעכע צענדליק ווידעאָס, געוויזן אויפֿן ווידעאָ־קאַנאַל פֿון „פֿאָרווערטס‟, בתוכם די פּאָפּולערע סעריע „אַ ניו־יאָריקער ייִד אין כינע‟. זײַנע אַרטיקלען און עסייען אויף ענגליש זענען דערשינען אינעם „ניו־יאָרק טײַמס‟, „טײַם‟ און דעם „וואַשינגטאָן פּאָסט‟ צווישן אַנדערע.

„אין פּאָליטיק װאַקסט אויס דער כּוח פֿונעם לויף פֿון אַ ביקס‟. אַזוי האָט געזאָגט דער כינעזישער „פֿאָרזיצער‟ מאַאָ זעדאָנג. אָבער ס׳רובֿ ייִדיש־רעדער האָבן קיין געװער קיינמאָל נישט געטראָגן, דערמאָנט אונדז דער לינגװיסט דוד כּ״ץ אין זײַן נײַעם בוך „ייִדיש און מאַכט‟. פּונקט פֿאַרקערט, שרײַבט ער, איז „אשכּנז‟, װי אַ ציװיליזאַציע „געװען פֿון די סאַמע נישט־רצחיהדיקע געזעלשאַפֿטן אין דער וועלט־געשיכטע”. אויב אַזוי, װאָס דען פֿאַר אַ מין כּוח האָבן ייִדיש־רעדער און זייער שפּראַך („אָן אַ פֿלאָט און אָן אַן אַרמיי‟) יאָ פֿאַרמאָגט?

Read more


April 6, 2015, 5:56am

הערט די מעשׂיות פֿון צבֿי אײַזנמאַן ז״ל

Listen to Tsvi Eisenman‘s Stories

פֿון דזשאָרדין קוציק*

צבֿי אײַזנמאַן ז׳׳ל

דער גרויסער ייִדישער שרײַבער צבֿי אײַזנמאַן ז״ל, וואָס איז לעצטנס ניפֿטר געוואָרן אין ישׂראל צו 94 יאָר, איז געווען איינער פֿון די סאַמע אינטערעסאַנטסטע ייִדישע שרײַבער פֿון דער נאָך־מלחמהדיקער תּקופֿה. אײַזנמאַנס דערציילונגען זענען אוניקאַל אין דער ייִדישער ליטעראַטור: קורצע מיניאַטורן, וואָס וועבן אַרײַן עלעמענטן סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָלקלאָר און סײַ פֿון דער וועלט־ליטעראַטור; מע קען, למשל, אין אײַזנמאַנס ווערק דערקענען אַ סך ענלעכקייטן צום „מאַגישן רעאַליזם‟, וואָס איז געווען גאַנץ פּאָפּולער אין די 1970ער און 1980ער יאָרן אין לאַטײַן־אַמעריקע.

פֿאַנטאַסטישע און אַפֿילו פּאַראַנאָרמאַלע דערשײַנונגען קומען אָפֿט פֿאָר אין זײַנע פּרעכטיקע דערציילונגען; אין איין טרויעריקער מעשׂה קלינגט ער אָן דעם אַמאָליקן נומער פֿון זײַן שוועסטער אין וואַרשע און דערגרייכט אַן אָפּעראַטאָר, וואָס לאָזט אים וויסן, אַז „דער נומער וואָס דו בעטסט איז שוין לאַנג פֿאַרברענט, אַ דאַנק‟. אין אַן אַנדער מעשׂה, וואָס דערמאָנט שטאַרק אין די ווערק פֿונעם אַמעריקאַנער שרײַבער ריי בראַדבערי, פֿאָרט אײַזנמאַן, ווי אַ קינד, אויף אַ קאַרנאַוואַל, וווּ ער באַגעגנט זיך מיט שרעקלעכע באַשעפֿענישן, וואָס דער לייענער קען ניט זײַן זיכער, צי זיי עקזיסטירן אויף דער וואָר, צי בלויז ווי אַ טייל פֿון אײַזנמאַנס קינדישער פֿאַנטאַזיע. אין אַנדערע מעשׂיות רירט אײַזנמאַן אָן אַזעלכע טעמעס ווי די אומאָפּהענגיקייט־מלחמה אין ישׂראל, דאָס לעבן פֿון די לעבנס־געבליבענע אינעם ייִדישן לאַנד און זײַנע באַזוכן אין זײַן היימשטאָט וואַרשע נאָכן סוף פֿונעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד.

Read more


About ווײַטער