די תּפֿילין פֿונעם עלטער־זיידן
My Great-Grandfather's Tefillen
פֿון איליין ראָזענבערג מילער
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
דער טאַטע איז געבוירן געוואָרן אינעם פּוילישן שטעטל אילענעוו אין 1920. ער איז געווען דער עלטסטער פֿון זיבן קינדער. אין 1933 האָט מען געפּראַוועט זײַן ווערן אַ בר־מיצווה אין דער אילענעווער שיל וווּ מע האָט אים געשאָנקען די תּפֿילין וואָס זײַן זיידע פֿון מאַמעס צד האָט געהאַט באַקומען צו זײַן אייגענער בר־מיצווה אין 1873. זײַן מומע האָט אים אויסגענייט אַ זײַדן תּפֿילין־זעקל.
אויפֿן טאָג פֿון דער בר־מיצווה פֿײַערונג האָט זײַן טאַטע געמוזט גיין אַרבעטן (ס׳איז געווען אַ מאַרקטאָג). האָט זײַן זיידע אים באַגלייט אין שיל.
„אַ שׂימחה איז אויך געווען?‟ האָב איך דעם טאַטן געפֿרעגט. מיט אַ שמייכל האָט ער געענטפֿערט: „דער זיידע האָט מיטגעבראַכט אַ פֿלאַש בראָנפֿן מיט עטלעכע בייגעלעך.‟
אין אָקטאָבער 1939 איז דער טאַטע, זײַנע טאַטע־מאַמע און שוועסטער־ברידער אַנטלאָפֿן פֿון די דײַטשן קיין סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. זײַנע באָבע־זיידע האָבן געזאָגט אַז זיי זענען שוין צו אַלט דורכצומאַכן אַזאַ לאַנגן וועג, זענען זיי געבליבן אין אילענעוו, און די מומע — מיט זיי, כּדי זיי צו העלפֿן מיטן טאָגטעגלעכן לעבן.
ווען מיר זענען אַוועק האָבן זיי געפֿאָכעט אַ זײַ־געזונט ביז מיר האָבן זיי שוין מער נישט געזען,‟ האָט דער טאַטע געזאָגט.
במשך פֿון דער מלחמה האָט דער טאַטע אַלע טאָג געלייגט תּפֿילין און מתפּלל געווען אַז דער אייבערשטער זאָל אים און דער משפּחה העלפֿן איבערלעבן די ביטערע צײַטן. אין 1946 האָבן זיי פֿאַרלאָזט דעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. נאָכן אומקערן זיך קיין פּוילן האָבן זיי זיך דערוווּסט אַז באָבע־זיידע זענען אויסגעגאַנגען פֿון הונגער אין אילענעוו און די מומע איז דעפּאָרטירט געוואָרן קיין בעלזעץ.
My Great-Grandfather’s Tefillen
by Elaine Rosenberg Miller
My father was born in the small southeastern Polish village of Ulanow (Yiddish: Ilenev) in 1920. He was the eldest of six siblings.
He was bar mitzvahed in Uanow’s schul in 1933 where he was given his maternal grandfather’s 1873 bar mitzvah tefillin. His aunt sewed and embroidered a new velvet bag to protect them.
His father was at work (it was market day) so he was accompanied to his bar mitzvah by his grandfather.
“Was there a party?” I asked.
My father smiled and said, “My grandfather brought a bottle of whiskey and some pretzels.”
In October, 1939 my father, his parents and his siblings fled east towards the Soviet Union to escape the advancing German army. His grandparents felt that they were too old to survive the trip. His aunt stayed behind to assist them.
“They waved at us until we could no longer see them,” he said.
During the war, my father wore these tfillin every weekday and prayed that Hashem would help him and his family survive.
They left the Soviet Union in 1946.
When they arrived back in Poland they learned that his grandparents had died of starvation in Ulanow and his aunt was deported to Belzec.
טאַטע־מאַמעס כּתובה און חתונה־בילד
My Parents' Marriage Contract and Wedding Picture
פֿון שיינע־פֿייגע באָרסיקאָווסקי קיי
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מײַן טאַטע, אַבֿרהם באָרסיקאָווסקי, איז געבוירן געוואָרן אין לאָדזש, פּוילן אין 1898 און אימיגרירט קיין קובאַ וווּ ער האָט געגרינדעט אַ געשעפֿט פֿון תּשמישי־קדושה. בײַם דערוויסן זיך אַז ער האָט ווײַטע קרובֿים אין ניו־יאָרק איז ער אַהין געפֿאָרן און אָנגעקומען צו זײַנע באָבע־זיידע.
נישט וויסנדיק אַז עס געפֿינט זיך אַ גאַסט אין הויז, איז זייער טאָכטער, קייט בעיעקאָפֿסקי, וואָס האָט זיך ערשט געהאַט אָפּגעשפּריצט, אַרײַנגעקומען אין צימער מיט אַ האַנטעך אויפֿן קאָפּ. אפֿשר דערפֿאַר האָבן זיי זיך אַזוי גיך פֿאַרליבט?
נישט לאַנג נאָך דעם האָבן זיי באַשלאָסן חתונה צו האָבן און זיך באַזעצן אין קובאַ. מע האָט פּלאַנירט אַ קנסמאָל אָבער דערנאָך באַשלאָסן נישט צו וואַרטן מער און אין גיכן חתונה געהאַט. דאָס איז געווען מאַרץ 1928. אינעם בילד זעט מען טאַקע אַז די מאַמע טראָגט נישט קיין חופּה־קלייד.
אין דער לעצטער מינוט האָט די מאַמע זיך באַרעכנט, אַז זי קען נישט פֿאַרלאָזן איר משפּחה. איז דער טאַטע צוריקגעפֿאָרן קיין קובאַ, פֿאַרקויפֿט דאָס געשעפֿט און זיי האָבן זיך באַזעצט אין קווינס, ניו־יאָרק וווּ זיי האָבן דערצויגן דרײַ קינדער און זיבן אייניקלעך.
זייער כּתובה און חתונה־בילד זענען מיר ביזן הײַנטיקן טאָג זייער נאָענט צום האַרצן.
My Parents’ Marriage Contract and Wedding Picture
by Florence Kay
My father, Abraham Borsykowsky, was born in Lodz, Poland in 1898 and relocated by himself to Cuba, where he started a business selling Jewish religious items. Hearing that he had distant relatives in NYC, he travelled and visited my grandparent’s home. Not knowing there was a guest in the house, their daughter, Kate Bejekofsky, who had just taken a shower, walked into the room with a towel wrapped around her head. Love at first sight, perhaps?
Shortly thereafter they decided to marry and move to Cuba. They planned an engagement party but changed that to a wedding. That was in March 1928. In their wedding photo you can see that my mother isn’t dressed in a traditional wedding gown.
At the last minute, though, my mother decided she could not leave her family so my father returned to Cuba to liquidate his business and they settled in Queens, NY where they lived their lives near their three children and seven grandchildren.
I cherish their wedding picture and ketuba.
די נאַכט ווען גאָלדע מאיר האָט גענעכטיקט אין מײַן בעט
The Night That Golda Meir Slept In My Bed
פֿון נאָרמאַ זאַלץ
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
אין די 1930ער יאָרן האָט גאָלדע מאיר, וואָס האָט דעמאָלט געהייסן גאָלדע מאירסאָן, געדינט ווי אַ שליחטע פֿון דער „פּיאָנערן פֿרויען אָרגאַניזאַציע‟ אין אַמעריקע. איר אַרבעט איז געווען צו קלײַבן געלט פֿאַר פֿרויען און קינדער אין ארץ־ישׂראל.
אינעם יאָר 1931 האָט די אָרגאַניזאַציע אָפּגעהאַלטן איר יערלעכן באַנקעט בײַ אונדז אין באָפֿאַלאָ, ניו־יאָרק, און גאָלדע איז געקומען זיך באַטייליקן. כאָטש זי איז געווען אַן אָנגעזעענער גאַסט האָט מען געהאַלטן אַז ס׳איז אַן עבֿירה צו פּטרן געלט אויף אַ האָטעל (יעדע פּעני איז דאָך געווען טײַער!) האָט גאָלדע גענעכטיקט בײַ אונדז אין דער היים, און טאַקע אין מײַן בעט!
אין דער פֿרי ווען איך בין אויפֿגעשטאַנען און זי געזען, האָב איך זי געפֿרעגט: „וואָס זינגט מען דאָרט אין ישׂראל?‟ און זי האָט מיר געזונגען אַ נײַ לידל, „שורו הביטו וראו‟, לזכּרון די פּאָגראָמען אין 1928 ווען די אַראַבער האָבן פֿאַרברענט די פֿעלדער וואָס די חלוצים האָבן פֿאַרפֿלאַנצט. אינעם ליד זינגט מען אַז אַנשטאָט דעם רויטן פֿײַער וועט מען דאָרט אַ מאָל זען גרינע פֿעלדער. איך קען עס זינגען אַפֿילו הײַנט — יעדעס וואָרט.
נאָך דעם האָב איך געבעטן גאָלדען אָנשרײַבן עפּעס אין מײַן נײַ אויטאָגראַף־ביכעלע. האָט זי אויף ייִדיש אָנגעשריבן אַזוי:
שיינע גוטע נחמה,
ווער גרויס און שטאַרק און שליס זיך ענדלעך אָן אין דער אַרמיי פֿון אַרבעטנדע יוגנט, וועלכע בויט אַ היים פֿאַר דײַן פֿאָלק, און וויל דורך דעם מאַכן אונדזער וועלט גערעכטער און שענער. גיי אויף אַזאַ וועג אַז אויך דו זאָלסט זוכה זײַן אָנטייל צו נעמען אין דער אַרבעט.
גאָלדע מאירסאָן
דער בריוו הענגט עד־היום בײַ מיר אויף דער וואַנט, אין איינעם מיט אַ פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון מײַן מאַמע, ראָזע האָפֿמאַן; מײַן פֿאָטער, מאָריס האָפֿמאַן, און גאָלדען.
ווילט איר אונדז דערציילן וועגן אײַערס אַ ירושה־זאַך? שיקט אַ באַשרײַבונג אויף ייִדיש אָדער ענגליש, מיט אַ פֿאָטאָגראַפֿיע דערפֿון, אויף דעם ווײַטערדיקן אַדרעס, מיטן וואָרט Heirlooms אין דער טעמע־שורה: schaechter@forward.com
The Night That Golda Meir Slept In My Bed
by Norma Salz
In the 1930’s, Golda Meir, then known as Golda Meyerson, worked on a mission for Pioneer Women in Israel in the US, collecting funds for women and children in Palestine.
In 1931, the organization held its annual fundraising dinner in Buffalo, NY and Golda came to take part. Although she was an honored guest, the organization felt that it would have been a waste of money for her to go to a hotel (every penny counted!) so she stayed at our house and actually slept in my bed!
In the morning, I asked her: “What are they singing in Israel now?” I belonged to the Poale Zion youth movement and we sang and danced all the time.
She smiled and sang the song, Shuru Hebitu U-re’oo, then explained that it was written to remember the pogroms of 1928 when the Arabs burnt the fields that were planted by the Halutsim, the pioneers. The song says that someday, instead of red fires, we’ll see green fields there. I still remember the lyrics.
Afterwards, I asked Golda to write something in my new autograph book and she wrote me this message in Yiddish:
My dear Nekhome,
May you grow strong and healthy and in time, join the army of young people working to build a home for your people and through this make our world fairer and better. Go on this path so that you too will merit to take part in this cause.
Golda Meyerson
5/12/31
The letter hangs on my wall till this day, along with the photograph of my parents, Rose and Morris Hoffman, and Golda herself.
Want to tell us about your family heirloom? Send a description in Yiddish or English along with a photograph to schaechter@forward.com, subject line “Heirloom.”
בילד: עלטער־עלטער-באָבע־זיידע אין פֿאָרווערטס מאָדע־זײַט
Photo: Great-Great-Grandparents on Forverts Fashion Page
פֿון סת באָגדאַנאָווע
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
פֿון סת באָגדאַנאָווע
אין 1979, ווען איך האָב זיך געלערנט אין מיטלשול, האָט מען מיר געהייסן מאַכן אַ „משפּחה־בוים‟.
די מאַמע, אַלמע באָגדאַנאָווע (פֿון דער היים: מינצער) האָט מיר דעמאָלט געגעבן אַ קעסטל פּאַפּירן וואָס מײַן באָבע אײַדע האָט געהאַט בײַ זיך. צווישן די פּאַפּירן איז געווען אַ צעקרישלטע זײַט פֿון דער „פֿאָרווערטס‟ מאָדע־זײַט, דאַטירט דעם 24סטן מאַרץ 1929, מיט אַ בילד וואָס די באָבע האָט אַ נאָמען געגעבן „סעמס באָבע־זיידע מיט דער מאַמען‟.
איך האָב געוווּסט, אַז סעם איז געווען דער טאַטע פֿון מײַן מאַמען און דאָס איז טאַקע געווען צום ערשטן מאָל וואָס איך זע אַ בילד פֿון דורות פֿאַר מײַן באָבע־זיידע. זעענדיק דאָס בילד האָט מיך שטאַרק מאָטיווירט זיך צו דערוויסן מער. זינט דעמאָלט פֿאַרנעם איך זיך טאַקע אַ סך מיטן פֿאָרשן מײַן משפּחה־גענעאָלאָגיע.
די טעמע פֿון דער מאָדע־זײַט אין 1929 איז געווען אַ פֿאַרגלײַך פֿון די קליידער פֿון „הײַנט‟ מיט די בגדים פֿון „נעכטן‟, און דאָס בילד פֿון מײַנע קרובֿים איז, אַ פּנים, אַ בײַשפּיל פֿון דער אַמאָליקער קליידונג, ווײַל אַראָפּגענומען האָט מען דאָס בילד נאָך אין 1892, מסתּמא אין אייראָפּע.
אינעם בילד שטייט אויגאָסטע „גאָסי‟ גאָלדשטיין — די מאַמע פֿון מײַן זיידן, סעם מינצער. לעבן איר זיצן אירע אייגענע טאַטע־מאַמע, וואָס האָבן אימיגרירט פֿון יאַס, רומעניע, בײַם אָנהייב פֿונעם 20סטן יאָרהונדערט.
לויטן צענזוס פֿון 1910 האָט אויגאָסטעס מאַמע געהייסן אַנאַ. איך האָב ניט קיין אינפֿאָרמאַציע וועגן דעם נאָמען פֿון איר טאַטן.
נאָכן פֿאַרענדיקן יענעם מיטלשול־פּראָיעקט (וואָס איך האָב דערפֿאַר באַקומען אַן A), האָב איך אַוועקגעלייגט די פּאַפּירן און פֿאַרגעסן אין זיי ביז מיט צען יאָר צוריק, ווען מײַן מאַמע האָט פֿאַרקויפֿט דאָס הויז אין וואַלדוויק, ניו־דזשערזי, וווּ זי האָט געוווינט זינט 1966.
צוליב דעם וואָס זי האָט זיך איבערגעצויגן אין אַ קלענערער וווינונג האָט זי מיר איבערגעגעבן די פּאַפּירן. האָב איך שוין ווידער אַנטדעקט יענע פֿאָרווערטס־זײַט מיטן בילד פֿון מײַנע אָבֿות. די זײַט איז דאָס מאָל שוין געווען אין אַ סך אַן ערגערן צושטאַנד ווי ווען איך האָב זי לכתּחילה געזען. אַ דאַנק דעם וואָס איך אַרבעט הײַנט ווי אַ פֿאָטאָ־רעסטאַוורירער, האָב איך צונויפֿגעלייגט די ברעקלעך פּאַפּיר אין מײַן סקאַנירער און זיי דיגיטאַליש רעסטאַוורירט ביז די זײַט האָט אויסגעזען ווי איר זעט זי איצט.
ווילט איר אונדז דערציילן וועגן אײַערס אַ ירושה־זאַך? שיקט אַ באַשרײַבונג אויף ייִדיש אָדער ענגליש, מיט אַ פֿאָטאָגראַפֿיע דערפֿון, אויף דעם ווײַטערדיקן אַדרעס, מיטן וואָרט Heirlooms אין דער טעמע־שורה: schaechter@forward.com
*** Photo: Great-Great-Grandparents on Forverts Fashion Page***
By Seth Bogdanova
In 1979, when I was in high school, I was given an assignment to research my family tree. My mother, Alma Bogdanove, nee Mintzer, gave me a filebox of papers that my grandmother, Aida, had saved.
Among those papers was a crumbling page from the Forverts fashion section of March 24, 1929 with a picture that my grandma had labeled “Sam’s grandparents and mother”. I knew that Sam was my mother’s father, so this was the first time I had seen a picture of any relative in a generation before my grandparents and it lit a fire in me to find out more. Since then, I’ve done a good deal of research on my family’s genealogy.
The theme of that particular fashion page in 1929 was a comparison of contemporary dress with the garments of the past and the photograph of my relatives was, apparently an example of the way people dressed a generation before, since the photograph was actually taken in 1892, probably in Europe.
In the photograph we see Augusta “Gussie” Goldstein, my maternal grandfather’s (Sam Mintzer’s) mother, standing next to her own parents, who had immigrated from Iasi, Romania around the turn of the 20th century.
Her mother’s name, according to the 1910 Census was Anna. I have no record of her father’s name.
After completing that high school project (for which I got an A), I put the file away and didn’t come across it until ten years ago when my mother moved from the home in Waldwick, NJ that we lived in since 1966. She was “downsizing” and gave me the file. I came across the Forverts page again, in much worse shape than it had been in. Because I now work as a photo restorer, I put the fragments into my scanner and digitally reassembled them into what you see now.
פּסח־כּוסות פֿון דער באָבע זלאַטע
Grandmother Zlate’s Passover Kiddush Cups
פֿון פּערל לֹיפּסקי־קרופּיט
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
פֿון פּערל ליפּסקי קרופּיט
אין 1923, נאָך אַ שרעקלעכן פּאָגראָם אין איר שטעטל בעשענקאָוויטש, ווײַסרוסלאַנד, האָט די באָבע באַשלאָסן צו פֿאַרלאָזן דאָס שטעטל. זי האָט פֿאַרפּאַקט וואָס זי און אירע דרײַ קינדער האָבן געקענט טראָגן, אין ציכלעך, און זיי זענען אַנטלאָפֿן פֿון שטעטל קיין ברעמען, דײַטשלאַנד, וווּ זיי האָבן אָפּגעוואַרט זייערע שיפֿסקאַרטעס. באָבע האָט נישט קיין סך זאַכן מיטגענומען אָבער איין זאַך האָט זי יאָ גענומען: אַ מתּנה וואָס זי האָט באַקומען ווען זי האָט חתונה געהאַט — אַ קאָמפּלעט ווײַן־כּוסות וואָס זי און דער זיידע האָבן גענוצט אויף פּסח. אין אַמעריקע, האָט זי זיי גענוצט כּל־זמן מען האָט געפּראַוועט די סדרים בײַ איר אין שטוב.
ווען די באָבע איז שוין ניט געווען, האָט די מאַמע עס געירשנט און ווען די מאַמע איז אַוועק, איז עס געבליבן בײַ מיר. אין די יאָרן ווען מיר האָבן געפּראַוועט די סדרים בײַ אונדז אין שטוב, האָבן די כּוסות פֿאַרנומען אַ בכּבֿודיק אָרט אויפֿן סדר־טיש און מיר האָבן דערמאָנט די קינדער פֿון וואַנען די כּוסות זענען געקומען אַזוי אַז די קינדער און געסט זאָלן וויסן דערפֿון. מיר איז געגאַנגען אין דעם אַז די קינדער זאָלן געדענקען אַז פֿון באָבע איז עס איבערגעגאַנגען צו איר טאָכטער און נאָך דעם צו איר אייניקל. נאָך אַ צאָל יאָרן, ווען איך האָב שוין ניט געקענט אײַנקויפֿן און אָפּקאָכן אַלץ אַף פּסח, האָט אונדזער טאָכטער זלאַטע (מײַן באָבעס אור־אייניקל און אַ נאָמען נאָך איר) דאָס אַלץ איבערגענומען. זי האָט אַ גרויס הויז, געדענקט אַלע מנהגים און דינים וואָס מיר האָבן געהאַלטן און איז ממשיך די טראַדיציעס אויפֿן בעסטן אופֿן. איצט קומען שוין צום סדר אירע קינדער און אייניקלעך און זיי קענען אויך די געשיכטע פֿון די כּוסות.
מיר איז גוט, וואָס איך האָב עס אַלץ דערלעבט. מיט דעם בלײַבט מײַן באָבע נאָך לעבעדיק פאר מיר.
ווילט איר אונדז דערציילן וועגן אײַערס אַ ירושה־זאַך? שיקט אַ באַשרײַבונג אויף ייִדיש אָדער ענגליש, מיט אַ פֿאָטאָגראַפֿיע דערפֿון, אויף דעם ווײַטערדיקן אַדרעס, מיטן וואָרט Heirlooms אין דער טעמע־שורה: schaechter@forward.com
Grandmother Zlate’s Passover Cups
By Perl Lipsky Krupit
After a terrible pogrom in 1923 in her hometown of Byeshankovich, Belarus, my grandmother decided to leave. She packed up as much as she and her three children could carry in pillowcases and fled with them to Bremen, Germany, where they waited for their ship tickets.
My grandmother didn’t bring much along, but she was sure to take one thing: a gift that she had received on her wedding day – a set of kiddush cups that she and my grandfather used on Passover. She continued using them in America as long as we celebrated our Seders at her house.
After my grandmother passed away, my mother inherited the goblets and when she died, I inherited them. During the years when we celebrated the Seders at my house, the kiddush cups figured prominently at the Seder table and we told our children where they came from so that they and our guests would know its history. I wanted to make sure that my children knew that Grandmother had given them to her daughter and that they were eventually passed on to her granddaughter.
Years later, when I could no longer prepare a full Seder, our daughter Zlate (my grandmother’s great-granddaughter who is named for her) took over the hosting of the Seders. She has a large house, remembers all of the traditions and laws that we keep and maintains all of the traditions as they are meant to be. Now her own children and grandchildren come to the Seder and even they know the history of the kiddush cups.
I’m so glad to have lived to see it all. Through these kiddush cups , my grandmother is still with me.
די איינציקע פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון מײַן זיידן
The Only Photo Of My Grandfather
פֿון יהודית פֿאָרמאַן
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
די איינציקע פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון מײַן זיידן
פֿון יהודית פֿאָרמאַן, לאָס־אַנדזשעלעס
דאָס איז די איינציקע פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון מײַן ליבן זיידן פֿון דער מאַמעס צד, אַבֿרהם אָרגל (ער שטייט אויף רעכטס), אין איינעם מיט זײַנע טאַטע־מאַמע און צוויי פֿון זײַנע שוועסטער. דאָס בילד האָט מען אַראָפּגענומען איידער ער איז געקומען קיין אַמעריקע פֿון גאַליציע.
אויף לינקס שטייט זײַן שוועסטער מנוחה און אין מיטן — זײַן שוועסטער חנה. דאָס בילד איז מיר ספּעציעל טײַער ווײַל איך האָב חנהן קיין מאָל נישט געקענט; זי איז דערהרגעט געוואָרן אינעם חורבן.
מנוחה, וואָס איז געווען אונדזער שכנה אין ניו־דזשערזי, האָבן מיר גערופֿן טאַנטע מיקי. אַזוי ווײַט ווי איך ווייס, זענען מײַנע עלטער באָבע־זיידע שׂרה און שלמה אָרגל (וואָס זיצן דאָ אינעם בילד) קיינמאָל ניט געקומען קיין אַמעריקע.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
The Only Photo Of My Grandfather
by Judith Forman, Los Angeles, CA
This is the only photo I have of my dear maternal grandfather, Abraham Orgel (standing, at right), together with his parents and two of his sisters. The photo was taken before he came to the U.S. from Galicia.
On the left is his sister, Minicha, and in the middle – his sister, Chana. This photo is especially precious to me because I never met Chana since she was murdered in the Holocaust.
Minicha, who lived next door to us in New Jersey, was called Tante Mickey by all of us. As far as I know, my great-grandparents, Sarah and Solomon Orgel (seated here), never came to the U.S.
פּסחדיקע קידוש־כּוסות
Pesach Kiddush Cups
פֿון באָני און זעלדאַ זייבען
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
פּסחדיקע קידוש־כּוסות
באָני און זעלדאַ זייבען
די קידוש־כּוסות האָבן מײַנע עלטער־באָבע־זיידע, שיינע און זונדל גערשטיין, געבראַכט אויף דער שיף קיין אַמעריקע נאָכן עמיגרירן פֿון גראָדנער גובערניע, רוסישער אימפּעריע, אין 1914. אַחוץ די כּוסות האָבן זיי מיטגעבראַכט אַ קרישטאָל טעלערל פֿאַר זאַלצוואַסער בײַם סדר און זילבערנע לײַכטער. די כּוסות, וואָס זענען געמאַכט פֿון גלאָז און האָבן אַ גאָלדענעם ברעג, זענען אַ פּאָר. אויף איין כּוס שטייען די ראשי־תּיבֿות פֿונעם זיידנס נאָמען און אויפֿן צווייטן — פֿון דער באָבעס נאָמען. שוין 100 יאָר לאַנג וואָס די משפּחה ניצט די כּוסות אויף די סדרים דאָ אין אַמעריקע, און די לײַכטער שטייען עד־היום אויף אַ בכּבֿודיק אָרט בײַ מײַנע עלטערן אין באָלטימאָר.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Pesach Kiddush Cups
by Bonnie and Zelda Zaben
These kiddush cups were brought by boat to America by my great-grandparents, Shena and Zundel Gerstein after they emigrated from Grodno Gubernia, a governate of the Russian Empire, in 1914. In addition to the kiddush cups, they brought a crystal saltwater dish for the seder and a pair of silver candlesticks.
The cups, which are made of glass and have a gold rim, are a matching set. One has the initials of my grandfather‘s name, and the other one has my grandmother‘s initials.
My family has been using the cups for over 100 years at our seders in America and the candlesticks have a place of honor in my parents home in Baltimore.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אַ קעשענע־זייגערל
Favorite Heirloom: Pocket Watch
פֿון סטיווען אַ. לודסאָן
SCROLL DOWN FOR ENGLISH.
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
אַ קעשענע־זייגערל
פֿון סטיווען אַ. לודסאָן
מײַן טאַטע איז געבוירן געוואָרן אין לעטלאַנד. אין יוני 1939, נאָך דער פּטירה פֿון מײַן זיידן, האָט דער טאַטע באַשלאָסן צו באַזוכן די וועלט־אויסשטעלונג אין ניו־יאָרק. יענעם סעפּטעמבער זענן די דײַטשן אַרײַן אין פּוילן, איז ער שוין געבליבן אין אַמעריקע.
זײַן מאַמע און פֿינעף ברידער און שוועסטער זענען אַלע אומגעבראַכט געוואָרן אינעם חורבן. איין ברודער האָט יאָ איבערגעלעבט דעם חורבן, אַ דאַנק זײַן באַזעצן זיך אין ארץ־ישׂראל אין די שפּעט־1930ער. צום גליק האָט ער געהאַט מיטגענומען זײַן זיידנס קעשענע־זייגערל וואָס ער האָט שפּעטער געשאָנקען זײַן זון, מײַן שוועסטערקינד.
די געשיכטע האָט מיך שטאַרק אינספּירירט אָנצוהייבן מײַן אייגענע ירושה־זאַך ווײַל ס׳גיט מיר אַ געפֿיל אַז איך פֿאַראייניק זיך מיט מײַנע אָבֿות. דערפֿאַר, ווען איך האָב פֿאַרענדיקט קאָרנעל־אוניווערסיטעט, האָבן מײַנע טאַטע־מאַמע מיר געשאָנקען אַ גאָלדן זייגערל. בײַ מיר סימבאָליזירט עס סײַ טרויער פֿאַר דעם וואָס מיר האָבן פֿאַרלוירן אָבער אויך האָפֿענונג און דאַנקבאַרשאַפֿט וואָס איך בין געבוירן געוואָרן אין אַמעריקע און גענאָסן פֿון אַ באַקוועם לעבן.
דאָס קעשענע־זייגערל ליגט עד־היום אויף מײַן שרײַבטיש. אַ מאָל איז די צײַט אויפֿן זייגער נישט אַקוראַט אָבער ס׳מאַכט נישט אויס ווײַל עס פֿאַרבינדט מיך מיט מײַן פֿאַרלוירענער משפּחה און אַ פֿאַרלוירענער וועלט.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Father’s Watch
by Steven A. Ludsin
My father was born in Latvia. In June 1939, after the death of my grandfather, he decided to visit the New York World’s Fair. That September, the Nazis invaded Poland so he decided to stay in America.
He lost his mother and five brothers and sisters in the Holocaust. His only remaining sibling, who survived by going to Palestine in the late 1930s, had taken along my grandfather’s pocket watch which he later gave to his son, my first cousin.
This all inspired me to want to start my own heirloom because it gave me the feeling of going back in time. So when I graduated Cornell University, my parents gave me a gold watch. It truly encapsulates the feelings of loss and grief but also of hope and gratitude. After all, I was born in America and enjoyed a comfortable life and upbringing. I still have the gold pocket watch on my desk and although it doesn’t always keep perfect time, it brings me a sense of connectedness to a lost family and a lost world
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: דער מאַמעס וואַנטגעוועב
Favorite Heirloom: Needlepoint Tapestry
פֿון אַנאַ קרענגעל
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
דער מאַמענס וואַנטגעוועב
פֿון אַנאַ קרענגעל
מײַן ירושה־זאַך איז אַ ריזיק געשטיקט וואַנטגעוועב וואָס די מאַמע האָט געמאַכט אין קאָוונע אין 1929, ווען זי איז געווען 17 יאָר אַלט. דאָס וואַנטגעוועב איז דרײַ פֿוס די לענג און פֿינף פֿוס די ברייט.
די מאַמע איז געווען אַן אויסערגעוויינטלעכע נייטאָרין און האָט פֿאַרוואַנדלט דאָס וואַנטגעוועב אין אַ ריזיקן אײַנקויפֿזאַק, וואָס זי האָט גענוצט בשעת דער מלחמה צו האַלטן אונדזער האָב־און־גוטס בשעת מיר זענען אַנטלאָפֿן פֿון איין אָרט אינעם אַנדערן, כּדי זיך צו באַהאַלטן פֿון היטלערן. הונדערטער פֿון מײַנע קרובֿים — ברידער, שוועסטער, מומעס, פֿעטערס, פּלימעניקעס און פּלימעניצעס — זענען דערמאָרדעט געוואָרן. בלויז מײַן מאַמע, טאַטע, איין ברודער און איך האָבן זיך געראַטעוועט.
ווען מיר זענען, סוף־כּל־סוף, אָנגעקומען אין אַמעריקע אין 1947, איז דאָס וואַנטגעוועב ווײַטער געהאָנגען ווי אַן אײַנקויפֿזאַק אינעם אַלמער. מיר האָבן עס אײַנגערעמט און אויפֿגעהאָנגען אויף דער וואַנט אין איר שטוב און שפּעטער — אין מײַנער, מער ווי 60 יאָר לאַנג.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Mother’s Needlepoint Tapestry
by Anna Krengel
My heirloom is a huge needlepoint tapestry that my mom made in Kovne (Kaunas), Lithuania in 1929, when she was 17 years old. It’s 3 feet long and 5 feet wide.
My mom was a skilled seamstress, and converted her needlepoint tapestry into a large shopping bag which she used during the war to hold all our worldly possessions as we ran from place to place to to escape the Nazis. Hundreds of my relatives – brothers, sisters, aunts, uncles, nieces and nephews – were murdered. My mother, father, brother and I were the only survivors.
When we finally made it to America in 1947, I still remember the tapestry hanging as a shopping bag in our closet. We framed it and it hung on a wall in her house, and then in mine, for over 60 years.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: דער באָבעס אײַנקויף־וועגעלע
Favorite Heirloom: Bubbe's Shopping Cart
פֿון סענדי אַליסע נאָוואַק
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
דער באָבעס אײַנקויף־וועגעלע
סענדי אַליסע נאָוואַק
ווען מײַן באָבע איז ניפֿטר געוואָרן אין ניו־יאָרק אין די 1980ער יאָרן, האָב איך געירשנט איר אײַנקויף־וועגעלע. וווינענדיק אין אַ דירה, האָב איך עס גענוצט צו ברענגען די וועש אין וועשערײַ און בײַם אײַנקויפֿן שפּײַזן. לעצטנס האָב איך עס געניצט צו פֿירן זאַכן איבער מײַן שטעטל אין מאַסאַטשוסעטס, כּדי איך זאָל זיך נישט אָנשטרענגען.
יעדעס מאָל וואָס איך האָב גענוצט דאָס וועגעלע, האָב איך זיך דערמאָנט אין די מעשׂיות וואָס דער טאַטע פֿלעג מיר דערציילן — ווי די באָבע פֿלעג גיין אין מאַרק, וווּ מע האָט פֿאַרקויפֿט לעבעדיקע הינער און וווּ די קונים האָבן אַליין געפֿליקט די פֿעדערן. מײַן באַליבטסטע מעשׂה איז וואָס דער טאַטע האָט קינדווײַז צו מאָל זיך ניט געקענט באָדן, ווײַל די באָבע האָט געהאַט געקויפֿט אַ פֿיש וואָס איז נאָך געשווימען אין דער וואַנע.
במשך פֿון 35 יאָר איז מײַן באָבעס וועגעלע געווען מײַן שטענדיקער באַגלייטער און איך האָב געשמייכלט צו זיך, קלערנדיק אַז איך גיי נאָך די פֿוסטריט פֿון דער באָבען אַחוץ מיט איין פּרט: איך קויף נישט קיין לעבעדיקע פֿיש אָדער נאָר־וואָס געשאָכטענע הינער, נאָר גיכער פֿאַרפּאַקט כּשר עסנוואַרג. דאָך, פֿיל איך זיך זייער נאָענט צו דער באָבען ווען איך גיי אויף דער גאַס מיטן וועגעלע.
אַז די רעדער האָבן אָנגעהויבן סקריפּען, האָט מײַן טאַטע אָדער מײַן חבֿר זיי באַשמירט מיט אייל. די צוויי הינטערשטע רעדער האָבן זיך שוין אויסגעריבן נאָך מיט יאָרן צוריק אָבער האָבן זיך נאָך אַלץ געדרייט, אַפֿילו אין די שניי־בערגלעך דאָ אין ניו־ענגלאַנד.
הײַנט קען מען דאָס וועגעלע שוין מער ניט פֿאַרריכטן. הייסט עס, ס׳האָט זיך געשלאָסן אַ תּקופֿה? חלילה! די זכרונות וועלן בלײַבן בײַ מיר אויף אייביק.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Bubbe’s Shopping Cart
by Sandy Alissa Novack
When my Bubbe died in Brooklyn, NY in the 1980s, I inherited her shopping cart. Living in an apartment, I used it to carry laundry to the laundromat down the block, and to transport groceries. Most recently, I used it to run errands around my Massachusetts town so as not to strain myself.
Whenever I walked with the cart, I would recall the stories my dad would tell me about my Bubbe — how when he was growing up in Brooklyn, she would push the cart to the market where they sold live chickens and where customers plucked the feathers themselves. My favorite story is when my dad would tell me how he sometimes couldn’t take a bath because the fish that Bubbe had bought was still swimming in the tub.
For 35 years, Bubbe’s shopping cart was my constant companion as I did my chores and I always had a smile in my heart imagining myself following in her footsteps. Unlike her, though, I didn‘t buy live fish or freshly slaughtered chickens, but rather pre-packaged kosher foods. Still, when I walked the streets with my cart, I felt like part of a history and tradition, and always close to Bubbe.
Over the years, my father and then my boyfriend would oil the cart for me when it started squealing and squeaking. The two wheels in the back were threadbare years ago but kept rolling, even through New England snowdrifts. Now, though, the cart is beyond repair. The end of an era? Not at all. The memories will always be mine.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: באָבע־זיידעס כּתובה
Favorite Heirloom: My Grandparents' Wedding Contract
פֿון קאַראָל מעט ליבער
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
באָבע־זיידעס כּתובה
פֿון קאַראָל מעט ליבער
אָט איז די כּתובה פֿון מײַן באָבע־זיידע, פֿרימעט און לייביש מעט, אָנגעשריבן מיט אַ קוואַלפֿעדער.
מײַנע טאַטע־מאַמע און באָבע־זיידע פֿון דער מאַמענס צד זענען געווען פֿון בילגאָרײַ, פּוילן. ס׳רובֿ פֿון מײַן טאַטנס משפּהה איז דערמאָרדעט געוואָרן אין די לאַגערן בעת מײַן מאַמעס משפּחה האָט זיך אויסבאַהאַלטן אין וואַלד, ביז מע האָט זיי געפֿונען און פֿאַרשיקט אין צוואַנג־אַרבעט־לאַגערן אין סיביר. אין 1949 האָבן זיי זיך באַזעצט אין קווינס, נ״י.
איך הייב נישט אָן צו וויסן ווי מײַן באָבע־זיידע האָבן באַוויזן אָנצוהאַלטן זייער כּתובה במשך פֿון יענע יאָרן. ווען מע האָט זי מיר געוויזן בין איך געבליבן פּריטשמעליעט! מײַן מאַן האָט אַראַנזשירט מע זאָל זי רעסטאַוורירן און אײַנרעמען ווי אַ מתּנה פֿאַר זיי.
בײַ מיר איז די כּתובה נישט בלויז אַ בויגן פּאַפּיר. זי רעפּרעזענטירט זייער ליבע, זייערע יאָרן פֿון מאַטערניש, זייער פֿעסטקייט און מוט צו שאַפֿן אַ נײַ לעבן פֿאַר זיך אין אַמעריקע.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Grandparents’ Wedding Contract
by Carol Met Lieber
This is the ketubah for my grandparents, Frimet (Phyllis) and Leibish (Leon) Met, written by fountain pen.
My parents and maternal grandparents were from Bilgoraj, Poland. Most of my father’s family were murdered in the camps while my mother’s family escaped by hiding in the woods and were then sent to forced labor camps in Siberia. They settled in Queens, NY in 1949.
I have no idea how my grandparents’ ketubah was still intact upon their arrival here. I was dumbfounded when it was shown to me! My husband had it restored and framed as a gift to them.
To me, it’s not just a piece of paper, but rather represents their love, hardships, struggles, perseverance to live and having the fortitude to create a new life in the US.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אַ טישטעך
Favorite Heirloom: Embroidered Tablecloth
פֿון סוזאַן קיי ניומאַן
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
אַ טישטעך
פֿון סוזאַן קיי ניומאַן
אין 1930 האָט מײַן באָבע, חנה פֿרידמאַן קאַפּוסטע, אויסגעהאָפֿטן דאָס טישטעך ווי דרשה־געשאַנק פֿאַר אַ פּלימעניצע, קיטי, אין ניו־יאָרק. זי האָט געשיקט מײַן טאַטן, אַרנאָלד (אויף ייִדיש — אַנשל) אין קראָם נאָכן פֿאָדעם.
די דײַטשן האָבן אומגעבראַכט די באָבע־זיידע און די מומע. מײַן טאַטע האָט איבערגעלעבט דעם וואַרשעווער געטאָ־אויפֿשטאַנד, מײַדאַנעק, אוישוויץ און בוכנוואַלד. ער איז אָנגעקומען אין אַמעריקע אין 1949. ווען ער האָט חתונה געהאַט מיט מײַן מאַמען אין 1955, האָט זײַן שוועסטערקינד, וואָס האָט מיט יאָרן צוריק געהאַט געקראָגן דאָס טישטעך פֿון דער באָבען, עס איבערגעגעבן דער נײַער חתן־כּלה.
אַחוץ עטלעכע פֿאָטאָגראַפֿיעס, וואָס דער טאַטע האָט געהאַט באַגראָבן בײַם שכן אין גאָרטן און אויסגעגראָבן נאָך דער באַפֿרײַונג, איז דאָס טישטעך די איינציקע זאַך וואָס איז אים פֿאַרבליבן פֿון זײַן לעבן פֿאַר דער מלחמה. מיר שאַנעווען דאָס אויסגעהאָטענע מײַסטערווערק און נוצן עס לכּבֿוד יעדן יום־טובֿ.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Tablecloth
by Susan Kay Newman
In 1930, my grandmother, Chana Friedman Kapusta, embroidered this tablecloth for a niece, Kitty, who was getting married in New York. She sent my father, Arnold, who was then 10 years old, to the store to buy the thread.
My grandparents and aunt were murdered during the Holocaust. My father survived the Warsaw Ghetto Uprising and Majdanek, Auschwitz and Buchenwald concentration camps. He arrived in the US in 1949. When he married my mother in 1955, his cousin, who had received the tablecloth years before, passed it on to the new couple.
Along with some photos that my father buried in the neighbor’s yard in Warsaw and dug up after his liberation, this is the only physical remnant of his life before the war.
We cherish it and use it, protected by plastic, for all of the Jewish holidays.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אויטאָגראַף־אַלבאָם
Favorite Heirloom: Autograph Album
פֿון פֿיליס מינדעל
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
אויטאָגראַף־אַלבאָם
פֿון פֿיליס מינדעל
איידער מײַן מאַמע, בראָניע דויערמאַן, האָט פֿאַרלאָזט דאָס שטעטל יאַוואָראָוו צו פֿאָרן קיין אַמעריקע, האָבן אַלע אירע קרובֿים און פֿרײַנד זיך פֿאַרזאַמלט כּדי זיך צו געזעגענען. אויף די זײַטן פֿון אַן אויטאָגראַף־אַלבאָם מיט אַ בלויער סאַמעטענער הילע האָבן זיי פֿאַרשריבן זייערע ווינטשעוואַניעס אויף פֿיר שפּראַכן: העברעיִש, פּויליש, ייִדיש און דײַטש. שפּעטער האָט אַ חבֿר און מײַן פֿאָטער אים אויך אונטערגעשריבן אויף ענגליש.
מײַן מאַמע האָט מיטגעבראַכט דעם אויטאָגראַף־אַלבאָם, צוזאַמען מיט פּאָסטקאַרטלעך און אַנדערע דאָקומענטן, קיין ניו־יאָרק וווּ זי האָט זיך באַזעצט אין ברוקלין. ווען זי איז געשטאָרבן אין 1989, איז דער אַלבאָם אַריבער צו מיר אַהיים און שפּעטער — אין מײַן דירה אין וואַשינגטאָן. ער האָט ניט אַרויסגערופֿן בײַ מיר קיין באַזונדערן אינטערעס, ביז איך בין געוואָרן אַ וועג־ווײַזערין בײַם אַמעריקאַנער חורבן־מוזיי און באַשלאָסן איבערצוזעצן די ווינטשעוואַניעס אויף ענגליש פֿאַר מײַן משפּחה.
צוליב דער שוואַכער קוואַליטעט פֿון די דרעטלעך האַלט זיך דער קליינער אַלבאָם בײַם צעפֿאַלן זיך. אין גיכן וועט מען אים איבערגעבן דעם „ייִוואָ‟ אין ניו־יאָרק. לכּבֿוד מײַן 80סטן געבוירן־טאָג האָט מען אויך געשאַפֿן אַ וועבזײַט, וואָס גיט איבער די געשיכטע פֿונעם אַלבאָם באַגלייט מיט פֿאָטאָגראַפֿיעס: https://broniasalbum.wordpress.com
טײַערע לייענער, זײַט אַזוי גוט, לאָזט מיך וויסן אויב איר דערקענט אַ נאָמען אָדער ווייסט דעם גורל פֿון איינעם פֿון די מענטשן אויף דער גאַסט־רשימה, אָדער אויב איר קענט צוגעבן אינפֿאָרמאַציע וועגן די שכנים און פֿרײַנד וואָס האָבן געלעבט אינעם שטעטל יאַוואָראָוו.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Autograph Album
by Phyllis Mindell
When my mother, Bronia Dauermann, left the shtetl of Jaworow in 1925 to go to America, her family and friends gathered to bid her farewell and write down their good wishes on the pages of a blue velvet autograph album in four languages: Hebrew, Polish, Yiddish and German. Years later, a friend and my father signed it in English.
The album traveled with her, along with postcards and other documents, to New York and then to Brooklyn. When she died in 1989, the album moved to my home and later to my apartment in Washington, D.C. It garnered little attention until I trained to be a guide at the United States Holocaust Memorial Museum and decided to have it translated and printed as a memento for my family.
The little album is falling apart, its pages yielding to the poor quality of the staples that held it together. Its destiny is YIVO in New York. The whole story (including photos and page scans) is told in a website created on the occasion of my 80th birthday: https://broniasalbum.wordpress.com.
Readers, please let me know if you recognize and know the fate of one of the names on the guest list or can add any other information about neighbors and friends who lived nearby.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: דאָס מילעך־עמערל
Favorite Heirloom: The Milk Pail
פֿון פֿרעד הוס
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
דאָס מילעך־עמערל
פֿון פֿרעד הוס, (שיקאַגע, אילינוי)
דאָס מילעך־עמערל, וואָס איז אַכט צאָל די הייך, האָט באַלאַנגט צו מײַנע טאַטע־מאַמע ווען מיר האָבן געוווינט אין אַ דײַטשישן די־פּי לאַגער אין הײַדענהײַם. מע האָט עס גענוצט אַהיימצוטראָגן ציגן־מילעך פֿון אַ ציגעלע וואָס דער טאַטע האָט געקויפֿט און געהאַלטן אויף אַ בערגל לעבן הײַדענהײַם. מיט דער מילעך האָט מען מיך געהאָדעוועט.
ווען מיר האָבן עמיגרירט קיין אַמעריקע, איז דאָס ציגעלע געבליבן אין הײַדענהײַם אָבער מײַנע עלטערן האָבן געבראַכט דאָס עמערל און מיך (כ’בין דעמאָלט געווען כּמעט אַ יאָר אַלט) אויף דער שיף „עס־עס גענעראַל באַלו‟ קיין אַמעריקע. מיר האָבן זיך באַזעצט אין שיקאַגע אין אָקטאָבער 1949.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
The Milk Pail
by Fred Huss (Chicago, Illinois)
This small milk pail, which is 8 inches tall, belonged to my parents while we lived in a German DP Camp in Heidenheim. It was used to carry goat’s milk, which I was fed, from a white she-goat my father bought and kept on a hill near Heidenheim.
When we emigrated to America, the goat stayed in Heidenheim, but my parents brought the milk pail and me (I was 2 weeks shy of my first birthday) with them across the ocean on the SS General Ballou where we eventually made our way to Chicago in October, 1949.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: געמעל פֿון מײַן עלטער־זיידן
Favorite Heirloom: Painting of My Great-Grandfather
פֿון מלכּה־פֿייגע מרגליות
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
געמעל פֿון מײַן עלטער־זיידן
מלכּה־פֿייגע מרגליות
דאָס געמעל איז געשאַפֿן געוואָרן אויפֿן סמך פֿון אַ פֿאָטאָגראַפֿיע, וואָס מע האָט בשתּיקה אַראָפּגענומען פֿון מײַן עלטער־זיידן, הרבֿ יחיאל צבֿי מרגלית, אַ קאַרלינער חסיד וואָס איז געבוירן געוואָרן אין קריניק (הײַנט פּוילן) אין 1853 און זיך באַזעצט אין ארץ־ישׂראל אויף דער בקשה פֿון זײַן רבין.
צוריקפֿאָרנדיק פֿון ירושלים אין 1896 כּדי צו זען זײַן רבין, איז מײַן עלטער־זיידע פֿאַרמישט געוואָרן אין אַ בלוט־בילבול און געזעסן אין תּפֿיסה אין רוסטשוק (הײַנט רוס), בולגאַריע, לעבן דער טערקישער גרענעץ, חדשים לאַנג.
במשך פֿון די ערשטע אַכט יאָר פֿון מײַן טאַטנס לעבן איז דער עלטער־זיידע בײַ אים געווען ממש אַ טאַטע־פֿיגור ווײַל זײַן אייגענער טאַטע (מײַן זיידע), אויך אַ רבֿ, האָט איבערגעלאָזט זײַן משפּחה אין ירושלים און איז אַוועק אין אויסלאַנד זוכן פּרנסה — צו ערשט, אין קאַנאַדע, און שפּעטער אין אַמעריקע. מײַן טאַטע פֿלעג מיר דערציילן ווי ער און זײַן זיידע זענען ביידע געשלאָפֿן אין דער סוכּה, געגאַנגען אין איינעם צום כּותל־מערבֿי און געזונגען קאַרלינער זמירות ביחד. נאָך דעם וואָס די משפּחה האָט פֿאַרלאָזט ארץ־ישׂראל אין 1930 האָט מײַן טאַטע שוין מער ניט געזען זײַן זיידן.
דאָס געמעל, וואָס האָט באַלאַנגט צו מײַן זיידן און דערנאָך צו מײַן טאַטן (ס׳איז שטענדיק געהאָנגען אין זײַן ביבליאָטעק ווען איך בין געווען אַ קינד), געפֿינט זיך איצט אין מײַן אייגענעם עסצימער. ווען איך גיב נאָר אַ קוק אויפֿן בילד, הער איך אַזש די קאַרלינער זמירות וואָס הרבֿ יחיאל צבֿי האָט איבערגעגעבן זײַן זון, וועלכער האָט זיי אויסגעלערנט זײַן זון, וועלכער האָט זיי אויסגעלערנט זײַן טאָכטער — מיך.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Painting of My Great-Grandfather
by Malka Margolies
This is a painting made from a photograph taken surreptitiously of my great-grandfather, Rabbi Yekhiel Zvi Margolies, a Karliner Hasid who was born in the town of Kryniki, (Krinik in Yiddish) in 1853 and moved to Jerusalem in 1873 at the behest of his rebbe.
While traveling back from Jerusalem to see his rebbe in 1896, my great-grandfather was caught up in a blood libel and held prisoner in Rustchuk (now Ruse), Bulgaria, near the Turkish border, for many months.
For the first eight years of my own father’s life, my great-grandfather was his “father figure”, since his own father (my grandfather), also a rabbi, had left his family in Jerusalem to try and earn a living – first in Canada and eventually in the United States.
My father would tell me how he and his grandfather slept together in the sukkah, went to the kotel together and sang Karliner melodies together in the 1920’s.
After the family departed Palestine in 1930, my father never saw him again. Yet this painting which once belonged to my grandfather, later hung in my own father’s library throughout my childhood. It now graces my dining room and whenever I look at it, my head fills with the Karliner zemiros he passed on to his son, who taught his son, who taught his daughter, me.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אַ צונויפֿגעשטוקעוועט בילד
Favorite Heirloom: Composite Photo of My Mother's Family
פֿון דוד מינק
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
אַ צונויפֿגעשטוקעוועט בילד
פֿון דוד מינק
די־אָ צוויי בילדער זענען פֿון מײַן מאַמע, סילוויע פּסעני, אין 1918, ווען זי איז געווען זעקס יאָר אַלט. אויף איין בילד שטייט זי מיט איר מאַמען (מײַן באָבען), דאָרע, און אויפֿן צווייטן — מיט איר טאַטן (מײַן זיידן), יעקבֿ.
פֿאַר וואָס געפֿינען זיי זיך נישט אַלע אין איין בילד? ווײַל סילוויע און דאָרע זענען נאָך געווען אין שעדליץ, פּוילן, בעת יעקבֿ איז שוין געהאַט אַוועקגעפֿאָרן קיין אַמעריקע מיט פֿינף יאָר פֿריִער. כּדי צו שאַפֿן אַ געפֿיל פֿון משפּחהדיקייט, נישט געקוקט אויף דער פֿיזישער דיסטאַנץ צווישן זיי, האָט מען צונויפֿגעשטוקעוועט צוויי באַזונדערע בילדער. אינעם בילד פֿון מײַן מאַמען מיט מײַן זיידן, איז די האַנט אויף איר אַקסל אין דער אמתן געווען דער באָבעס האַנט.
די משפּחה איז נישט פֿאַראייניקט געוואָרן ביז אָקטאָבער 1920, זיבן און אַ האַלב יאָר נאָך דעם וואָס זיי האָבן זיך געהאַט צעשיידט. די באָבע און די מאַמע האָבן איבערגעלעבט אַ סך יסורים במשך פֿון דער ערשטער וועלט־מלחמה און דער סאָוועטיש־פּוילישער מלחמה פֿון 1920, ביז זיי זענען, סוף־כּל־סוף, אָנגעקומען קיין אַמעריקע און זיך פֿאַראייניקט מיט מײַן זיידן.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Composite Photo of My Mother’s Family
by David Mink
These two pictures are of my mother, Sylvia Pseny, in 1918 at age 6, with her mother, Dora, and her father, Jacob.
Why aren’t they all in one photo? Sylvia and Dora were still in Siedlce (Shedlits, in Yiddish), Poland, while Jacob had left for America five years earlier. So in order to portray a semblance of family unity despite the physical distance between them, they created this composite. In the picture of my mother with my grandfather, the hand you see on my mother’s shoulder is actually that of my grandmother.
The family was not united until October 1920, 7- 1/2 years after they were separated. Mother and daughter managed to survive the ravages of World War I and the Russian-Polish War of 1920 before they finally made it to America and reunited with my grandfather.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: באַנקעס
Favorite Heirloom: Glasses For Cupping Therapy (Bankes)
פֿון שלום לונדנער
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
באַנקעס
פֿון שלום לונדנער
לאַנגע יאָרן האָט די מאַמע געליטן פֿון װײטיק אין די קריזשעס. אין פֿאַרגלײַך מיט זײערע אַמעריקאַנער פֿרײַנד וואָס האָבן באַניצט Bengay, איז די רפֿואה פֿאַר מײַנע עלטערן תּמיד געװען די זעלבע — שטעלן באַנקעס.
די אומבאַלעבטע באַנקעס זינגען צו מיר אױף די לשונות פֿון מײַנע עלטערן — ייִדיש און פּױליש. אױפֿן דעקל פֿונעם קעסטל האָט דער טאַטע אָנגעשריבן דאָס וואָרט אױף פּױליש — Baṅki. אינעװײניק אױף אַ צעטל האָט די מאַמע אַנגעשריבן אױף ייִדיש, באַנקעס. זײ האָבן געניצט ענגליש בלויז פֿאַר אַמעריקאַנער הײלונגען.
ביזן הײַנטיקן טאָג װײס איך נישט צי ס׳האָט טאַקע געטויגט — אָדער צי ס׳האָט זיי געהאָלפֿן װי אַ טױטן באַנקעס!
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Glasses For Cupping Therapy (Bankes)
by S. Londner
My mother suffered from lower back pain for many years. While my parents’ friends were using Bengay, my parents’ treatment was bankes, the age-old cupping therapy from Poland.
Cupping involves applying heated glass cups to the skin, creating suction as a way of stimulating the blood to the surface of the body.
These inanimate objects called bankes sing to me in the languages of my parents, Yiddish and Polish. On the lid of the box, my father had written the word in Polish: baki. Inside, on a piece of paper my mother had written the Yiddish word, bankes. English was used only for American forms of medical treatment.
To this day, I have no idea whether it really helped them or whether, as we say in Yiddish, s’hot geholfn vi a toytn bankes, it was as effective as cupping a dead person!
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: דער עלטער־באָבעס קידושין־רינגל
Favorite Heirloom: My Great-Grandmother's Wedding Ring
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
אָט איז מײַן קידושין־רינגל. ס׳איז אויך געווען מײַן עלטער־באָבעס צווייט חתונה־רינגל. זי איז קינדווײַז געקומען קיין אַמעריקע פֿון אוקראַיִנע בײַם סוף פֿונעם 19טן יאָרהונדערט און האָט מיט דער צײַט זיך באַזעצט אין פֿילאַדעלפֿיע.
איין מאָל, יאָרן נאָך דער חתונה, האָט זי זיך געכאַפּט, אַז זי האָט דאָס פֿינגערל פֿאַרלוירן. האָט זי געבעטן בײַ איר מאַן, ער זאָל איר קויפֿן אַ נײַס. ער האָט אָפּגעלאַכט פֿון איר בקשה, פֿרעגנדיק פֿאַר וואָס זי דאַרף אַ חתונה־רינגל, אַז אַלע ווייסן דאָך, אַז זי איז זײַן פֿרוי.
דאָס איז, פֿאַרשטייט זיך, מײַן עלטער־באָבען ניט געפֿעלן געוואָרן און מיט עטלעכע טעג שפּעטער האָט דער עלטער־זײדע איר געשאָנקען אַ פֿינגערל, וואָס ער האָט אַליין געמאַכט דורך פֿאַרלייטן עטלעכע דראָטן. שפּעטער האָט ער פֿאַרביטן דאָס דראָטענע רינגל מיטן דאָזיקן רינגל אויסגראַווירט מיט טראַדיציאָנעלע מאַראַנצן־בלומען. ווען זי איז געשטאָרבן האָט מײַן באָבע עס געירשנט.
מיט יאָרן שפּעטער האָט די באָבע עס מיר איבערגעגעבן לכּבֿוד מײַן אייגענער פֿאַרקנסונג, און מיר דערציילט די גאַנצע געשיכטע. דאָס פֿינגערל איז נישט סתּם אַ סימבאָל פֿון מײַן זיווג־לעבן; ס׳איז ממש אַ פֿאַרבינדונג צו מײַן פֿאַרגאַנגענהייט און צו מײַן עלטער־באָבע־זיידע, וואָס איך האָב ניט געהאַט דעם זכות צו קענען.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Great-Grandmother’s Wedding Ring
by Deb Greenberg (New York)
This is my wedding ring. It was also my great-grandmother’s second wedding ring. She came to this country from Ukraine as a young woman in the late 19th century and eventually settled in Philadelphia.
After many years of marriage to my great-grandfather, she was distressed to find one day that she had lost her wedding ring. She asked her husband to replace it. He scoffed at the suggestion, saying: “Why do you need a ring? Everyone knows you’re married to me.”
Needless to say, my great-grandmother was unmoved, and some days later, my great-grandfather presented her with a ring he had made from soldering wire. Eventually, he was able to replace the wire ring for this ring, engraved with traditional orange blossoms. After her death, the ring passed to my grandmother, who later gave it to me, along with this story, on my engagement. This ring is more than a symbol of my own marriage; it is a connection to my past and the great-grandparents I never had the opportunity to know.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: בילד פֿונעם טאַטן, אַ פֿאָרווערטס־זעצער
Favorite Heirloom: Photo of My Father, a Forverts Typesetter
פֿון באַרבאַראַ לאַנג
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
בילד פֿונעם טאַטן, אַ פֿאָרווערטס־זעצער
פֿון באַרבאַראַ לאַנג (פּוינסיאַנע, פֿלאָרידע)
מײַן טאַטע, אירווינג סעגאַל, איז געווען אַ זעצער בײַם „פֿאָרווערטס‟. ער האָט שטענדיק גערעדט מיט וואַרעמקייט וועגן יענע יאָרן.
דאָס בילד האָט מען מסתּמא אַראָפּגענומען אין די סוף 1930ער יאָרן. איך האָב דאָס בילד שטאַרק ליב, ניט געקוקט אויף דעם, וואָס די קוואַליטעט איז ניט פּערפֿעקט. עס שילדערט דעם טאַטן בײַ דער אַרבעט (רעכטס, מיט אַ ווײַס העמד און ברילן). ער האָט אונדז אַ סך דערציילט וועגן יענע יאָרן און האָט ווײַטער געלייענט דעם „פֿאָרווערטס‟ במשך פֿון לאַנגע יאָרן.
בײַ אַ סך מענטשן איז אַ טײַערע ירושה־זאַך עפּעס פֿון זילבער, צירונג אָדער אַנדערע אוצרות. בײַ מיר איז עס דאָס בילד.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
Photo of My Father, a Forverts Typesetter
by Barbara Lang (Poinciana, FL)
My dad, Irving Siegel, was a typesetter for The Jewish Daily Forward and spoke fondly of those days.
This photograph was most likely taken in the late 1930’s. I treasure it, even if the quality isn’t perfect. It shows my dad at work (right, wearing a white shirt and glasses). He told us many stories from those days, and he continued to read the Forverts for many years.
I know that for many people, heirlooms are pieces of silver, jewelry and other treasured items. For me, it’s that photo.
מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: מײַן עלטער־זיידנס כּתובה
Favorite Heirloom: Great-Grandfather's Wedding Contract
פֿון שלמה־חיים כּהן
SCROLL DOWN FOR ENGLISH
מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.
דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.
מײַן עלטער־זיידנס כּתובה
שלמה־חיים כּהן (הײַטסטאַון, ניו־דזשערזי)
דאָס איז מײַן עלטער־זײדע־באָבעס כּתובה פֿונעם יאָר 1900 אין זשיטאָמיר, אוקראַיִנע. דער חתן, װעלװל (זאבֿ) קיגעל, וואָס איז געבױרן געוואָרן אינעם שטעטל איװניצע (אוקראַיִנע) אין 1880, האָט װײניק דערצײלט זײַנע קינדער װעגן זײַן הינטערגרונט. אַפֿילו זײַן פֿאַמיליע־נאָמען, קיגעל, איז ניט געבליבן אין דער משפּחה װײַל נאָכן קומען קײן ניו־יאָרק האָט ער אים געביטן אויף „קאָהען‟. (איצט, חבֿרה, ווייסט איר אַז איך בין אַ „פֿאַלשער כּהן!‟)
פֿון אַלטע הײם־געמאַכטע־פֿילמען פֿון די 1940ער און 50ער יאָרן זע איך אַז וועלוול האָט געהאַט העל־בלאָע אױגן. איך װײס אויך אַז ער און זײַנע זין האָבן געהאַט גראָבע הענט. ביז װעלװל איז געשטאָרבן אין 1955 פֿלעג מײַן טאַטע לייענען צוזאַמען מיט אים דעם „פֿאָרװערטס‟.
די כּלה, הינדע פּאָליאַק, האָט אָבער געהאַט אַ גרױסע משפּחה פֿון זשיטאָמיר — הײַנט באַטרעפֿן זיי אין די הונדערטער. הינדע איז געבױרן געװאָרן אין 1876 (יאָ, זי איז געווען עלטער פֿון איר מאַן!) אין קאָדניע, אַ דערפֿל אַ ביסל אויף דרום פֿון זשיטאָמיר, און נאָך דער חתונה זײַנען חתן־כּלה דאָרטן פֿאַרבליבן. זייער זון, מײַן זײדע, װאָס איז געקומען קײן אַמעריקע צו 10 יאָר אין 1914, פּונקט פֿאַר דער מלחמה, האָט מיר דערצײלט װעגן זײער געוואַלדיקער אָרעמקײט אין קאָדניע: זיי האָבן געוווינט אין אַן אײן־צימערדיקער שטוב אין איינעם מיט די בהמות און פֿאַרם־חיות, און ווינטערצײַט זענען זיי געשלאָפֿן אויפֿן פּריפּעטשיק. ניט פֿון האָלץ איז געװען די פּאָדלאָגע, נאָר פֿון ערד, און יעדן ערבֿ־שבת פֿלעג די עלטער־באָבע הינדע באַשיטן די ערד מיט רױטער ציגל־פּראָשיק. הינדע איז געשטאָרבן אין ניו־יאָרק אין 1954.
Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.
By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.
If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Great-Grandfather’s Wedding Contract
by Stephen Cohen (Hightstown, NJ)
This is my great-grandfather’s kesube, wedding contract, from the year 1900 in Zhitomir, Ukraine. The groom, Velvl (Zev) Kigel, who was born in the shtetl of Ivnitse, Ukraine in 1880, told his children very little about his background. Even his last name, Kigel, didn’t stay in the family because after immigrating to NY, he changed it to Cohen. (So yes, my friends, I’m not really from the priestly class.)
Watching home movies made in the 1940s and 50s, I noticed that Velvl had bright blue eyes. I know that he and his sons also had thick hands. Until Velvl died in 1955, my father of blessed memory would read the Forverts together with him.
His bride, Hinde Pollak, on the other hand, had a large family in Zhitomir, numbering in the hundreds today. Hinde was born in 1876 (yes, she was older than her husband!) in Kodnye, a village south of Zhitomir, and after the wedding, they remained there. Their son, my grandfather, who emigrated to America at 10 years of age in 1914, right before the outbreak of World War I, told me stories about their extreme poverty in Kodnye: they lived in a one-room house, together with their cattle and other farm animals, and used the hearth as a bed during the cold winter nights. There was no wooden floor, just the earth beneath their feet. Every week before shabbos, my great-grandmother Hinde would sprinkle the earth with red brick dust. Hinde died in NY in 1954.
-
אַהיים
Home -
רעקלאַמעס
Advertise -
אַבאָנעמענטן
Subscribe -
תּנאָים און באַדינגען
Terms and Conditions -
פּריוואַטקייט־פּאָליטיק
Privacy Policy -
וועגן „פֿאָרווערטס‟
About -
וועבזײַט־מאַפּע
Sitemap -
אָפּטיילן
Sections -
ר. ס. ס.
RSS
Copyright © 2020, The Forward Association, Inc. All rights reserved.
