Our Favorite Heirlooms

מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: מײַן משפּחהס סאַמאָװאַר

Favorite Heirloom: My Family's Samovar

פֿון פֿייגע־מינדל בת אפֿרים־נחמן ושׂרה־טויבע

Marion Solomon

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

מײַן משפּחהס סאַמאָוואַר

פֿייגע־מינדל בת אפֿרים־נחמן ושׂרה־טויבע (דורהאַם, צפֿון־קאַראָלײַנע)

דעם סאַמאָוואַר האָט געניצט מײַן מאַמעס משפּחה, די אָסטראָפֿס, פֿון אוקראַיִנע, כּדי צו דערלאַנגען הייסע טיי שבת, בײַם אָנהייב פֿון 20סטן יאָרהונדערט ביז די 1920ער.

מע האָט אונדז דערציילט פֿאַרשידענע זאַכן וועגן דעם סאַמאָוואַר: ווי מע פֿלעג, למשל, מאַכן אַן „עסענץ‟ דורכן צונויפֿגיסן אַ ביסעלע פֿון דער שטאַרקער טיי וואָס האָט זיך געפֿונען אויפֿן „קוימען‟ פֿון סאַמאָוואַר, מיטן אָנגעהייצטן וואַסער; ווי מע האָט געניצט אַ ברודערס אַלטן שטיוול פֿאַר אַ בלאָזזאַק; ווי מע האָט געזופּט די טיי האַלטנדיק אַ קלעצל צוקער צווישן די ציין און ווי די באָבע האָט פֿון צײַט צו צײַט איבערגעגעבן דעם מעשענעם טשײַניק אַ שמיד, ער זאָל איבערמאַכן דאָס אָפּגעריבענע צין.

כאָטש מע ניצט שוין מער נישט דעם סאַמאָוואַר, איז ער גלײַך ווי מײַן אייגענע מעשענע הגדה, צו דערצײלן מײַנע קינדער און קינדסקינדער וועגן אַ דור וואָס איך האָב נישט געקענט, פֿון אַן אָרט כּמעט צו ווײַט אַוועק עס זאָל עס קענען ריכטיק אָפּמאָלן. לויט דער משפּחהס מינהג האָט מען אָפּגעפּוצט דעם סאַמאָוואַר לכּבֿוד יום־טובֿ, כאָטש מיט דער צײַט האָט מען אים געניצט בלויז שבת.

דער סאַמאָוואַר האָט, אַגבֿ, עטלעכע אייגנאַרטיקע שטריכן: קליינע הילצערנע קליאַמקעס וואָס האָבן געדינט ווי הענטלעך פֿאַרן דעקל — אַ פּנים, אַן ענדערונג צוגעגעבן דאָ אין אַמעריקע. דאָס אַליין וואָלט נישט געווען אַזוי אינטערעסאַנט, נאָר וואָס דען? ביידע קליאַמקעס זענען געמאַכט געוואָרן פֿון דער זעלבער שפּולקע וואָס מע האָט געניצט מיט 100 יאָר צוריק צו האַלטן דעם פֿאָדעם. דער זיידע יאַנקל האָט זיך טאַקע באַזעצט אינעם איסט־סײַד בײַם אָנהייב פֿון 20סטן יאָרהונדערט וווּ ער איז געוואָרן אַ שנײַדער.

כאָטש ס׳איז אַ שטיקל האָרעוואַניע אָפּצופּוצן דעם מעשענעם טשײַניק, טו איך עס גערן ווײַל זײַענדיק אַליין אַ טעפּער, פֿיל איך אין די הענט אַ טיפֿע פֿאַרבינדונג מיט דער באָבע־זיידע וואָס איך האָב קיין מאָל נישט געקענט … און דערבײַ פֿאַרשטיי איך אויך אַז דאָס אויפֿפּאַסן אויפֿן סאַמאָוואַר איז אַליין אַ מיצווה ווײַל אַזוי מערקן מיר אָפּ דעם אָנדענק פֿון די פֿריִערדיקע דורות.


Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.

By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


My Family’s Samovar

by Marion Solomon (Durham, NC)

This samovar served my mother’s Ukrainian-born family Ostroff, as a shabbos tea kettle at the turn of the last century, and into the 1920’s. It comes with tales of “making essense” out of the strong concentrate poised atop the chimney and mixing it with the heated water; a brother’s old boot used as a bellows; drinking the tea with a cube of sugar held between the teeth, and grandma sending the traditional brass “kettle” out to a smith for its lining to be retinned.

No longer in use, this heirloom samovar is my brass haggadah telling of a generation I never knew, and from a place almost too far away to imagine. It was family custom to polish the samovar for the holidays, although in its time it was just a shabbos vessel. Unique to this one: the small wooden knobs that served as lid handles, clearly a new-country mending… unremarkable except that both were fashioned from a single wooden spool of the sort common a hundred years ago for holding thread. Grampa Yankel arrived on the Lower East Side just before the turn of the century, and there he became a tailor.

In the arduous ritual of polishing an unwieldy brass kettle, I can feel through the work of my potter’s hands a palpable connection to the grandparents I never knew… and come to understand that the care of our family samovar is a mitzvah of remembrance that speaks to our time as well.


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אַ יאַפּאַנישער טישזייגער

Favorite Heirloom: A Japanese Desk Clock

פֿון טבֿיה לעוויט

Todd P. Leavitt

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

אַ יאַפּאַנישער טישזייגער

פֿון טבֿיה לעוויט (סאַנטאַ־מאָניקע, קאַליפֿאָרניע)

דער יאַפּאַנישער טישזייגער מיט אַ קליינעם קאַמין וואָס מע קען אָנצינדן, האָב איך באַקומען בירושה אין 1981 פֿון מײַן זיידן פֿון דער מאַמענס צד, לייזער ראָטענבערג, וואָס איז געבוירן געוואָרן אין לאָשיצע, פּוילן, אין 1892.

לייזער האָט געהאַט דרײַ שוועסטער. זײַן טאַטע איז געשטאָרבן אין 1905 און די מאַמע איז אַוועק קיין ביאַליסטאָק וווּ זי האָט געעפֿנט אַ כּל־בו־געשעפֿט. אין ביאַליסטאָק האָט לייזער געטראָפֿן זײַן צוקונפֿטדיקע כּלה, עטל־פּערל סערלין פֿונעם שטעטל יאַלעווקע, איינס פֿון צען קינדער. מע זאָגט אַז לייזער האָט אונטערגעשטיצט די משפּחה דורכן אַריבערשמוגלען סחורה איבער דער פּויליש־רוסישער גרענעץ.

אין 1921 איז לייזער אַוועק אין דער גאָלדענער מדינה און זיך באַזעצט אין ניו־יאָרק. אין 1926 זענען אָנגעקומען זײַן פֿרוי און צוויי טעכטער. ער האָט געעפֿנט אַ פֿאַבריק פֿון שאָקאָלאַד־סירעפּ, Diamond Brand Syrup, וואָס איז געוואָרן אַ גרויס געשעפֿט אין בראָנקס. ער איז אויך געווען אַקטיוו אין זײַן לאַנדסמאַנשאַפֿט, דער „לאָשיצער חסד־געזעלשאַפֿט‟, וואָס האָט פֿינאַנציעל אַרויסגעהאָלפֿן די נײַערע אימיגראַנטן פֿון זײַן שטעטל.

אין 1964, אויפֿן 50סטן יובֿל פֿון דער לאַנדסמאַנשאַפֿט, האָבן אירע מיטגלידער באַמערקט אַז צוליב דעם וואָס די רעגירונג האָט איצט פֿינאַנציעל געשטיצט די אָרעמע אימיגראַנטן האָט די לאַנדסמאַנשאַפֿט זיי שוין מער נישט געדאַרפֿט העלפֿן זיי האָבן אָבער נישט געוווּסט וואָס צו טאָן מיטן די איבערגעבליבענע פֿאָנדן. האָט מען באַשלאָסן צו שליסן די אָרגאַניזאַציע מיט אַ וועטשערע און דאָרט האָט מען אויסגעטיילט יעדן מיטגליד אַן אָנדענקזאַך וואָס זיי האָבן געהאַלטן פֿאַר חשובֿ: אַ יאַפּאַנישן טישזייגער.

בײַ מיר רעפּרעזענטירט דער זייגער דעם כּוח, מוט און איבערגעגעבנקייט פֿון מײַנע אָבֿות, וואָס האָבן פֿאַרלאָזט זייער היימלאַנד, געקומען קיין אַמעריקע און אָנגעהויבן אויף ס׳נײַ.


By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


Japanese Desk Clock

by Todd P. Leavitt (Santa Monica, CA)

This Japanese-made desk clock with a “fireplace” that can be manually illuminated was bequeathed to me in 1981 by my maternal grandfather, Louis (Leiser) Ruttenberg, who was born in Losice (Loshitse), Poland in 1892.

Leiser had three sisters. His father died in 1905 and his mother took the family to Bialystok where she opened a general store. It was in Bialystok that Leiser met his wife-to-be, Ethel (Perla) Serlin of Jalowka, who was one of ten children. Family lore suggests that he helped support the family by smuggling goods across the Polish-Russian border.

In 1921, Leiser immigrated to the goldene medine and settled in New York. In 1926, his wife and two daughters joined him. His chocolate syrup company, Diamond Brand Syrup, became a major business in the Bronx. He was also active in his landsmanshaft, The Loshitzer Benevolent Society, which helped provide for the needs of newer immigrants.

By 1964, the year of the Society’s 50th Anniversary, the members realized that because governmental social service agencies now served the health and welfare needs of the community, their financial assistance to fellow members was no longer necessary. But they didn‘t know what to do with the balance of money in the treasury. They decided to hold a final dinner and provide each member with what they believed was a meaningful memento: the Japanese desk clock. For me, the clock represents the strength, courage and dedication of my ancestors to make their way to a new land and a new life.


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: ר׳ חיים וואָלאָזשינערס לײַכטער

Favorite Heirloom: Reb Chaim Volozhiner's Candlesticks

פֿון נעמי דערמאַן בלאָך

Naomi Derman Bloch

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

רב חיים וואָלאָזשינערס לײַכטער

פֿון נעמי דערמאַן־בלאָך

די לײַכטער האָבן באַלאַנגט צו מײַן עלטער־עלטער־באָבע וועלכע איז געווען די טאָכטער פֿון ר’ שלמה זלמן וואָלאָזשינער, אויך באַקאַנט ווי ר’ זעלמעלע. זײַן ברודער איז געווען ר׳ חיים, וועלכער האָט פֿאַרנומען דעם אָרט פֿונעם ווילנער גאון און פֿאַרלייגט די בכּבֿודיקע וואָלאָזשינער ישיבֿה אין 1806.

ר׳ זעלמעלע איז יונגערהייט ניפֿטר געוואָרן צו 32 יאָר. נאָך זײַן פּטירה האָט ר׳ חיים אויפֿגעפּאַסט אויף זײַן משפּחה. ווען מע האָט חתונה געמאַכט ר’ זעלמעלעס טאָכטער האָט ר’ חיים איר געשאָנקען די דאָזיקע לײַכטער.

הײַנט געפֿינט זיך איינער פֿון די לײַכטער בײַ מײַן זון און דער אַנדערער בײַ אַ שוועסטערקינד אין ישׂראל.


Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.

By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


Reb Chaim Volozhiner’s Candlesticks

by Naomi Derman Bloch

These candlesticks belonged to my great-great-grandmother who was the daughter of Rabbi Shloyme Zalmen Volozhiner, also known as Reb Zelmele. His brother was Reb Chaim, the successor to the Gaon of Vilna and founder of the venerable Volozhiner Yeshiva in 1806.

Reb Zelmele passed away at a young age – about 32 years old. After he died, Reb Chaim took care of his family.

When Reb Zelmele’s daughter was married, Reb Chaim gave her this pair of candlesticks which were then handed down from generation to generation.

Today, one candlestick is with my son, and the other – with my cousin in Israel.


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: בריוו פֿון אַ פֿאַרשוווּנדענער קרובֿה

Favorite Heirloom: Letters From a Vanished Relative

פֿון סוזאַן רויז־שאַפּיראָ

Suzanne Rose Shapiro

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

בריוו פֿון אַ פֿאַרשוווּנדענער קרובֿה

פֿון סוזאַן רויז־שאַפּיראָ

מײַן זיידע פֿונעם מאַמעס צד האָט געהאַט אַ שוועסטער וואָס איז געווען אַ סך ייִנגער פֿון אים. זי האָט געהייסן אַנאַ פֿוקס און זי איז פֿאַרשוווּנדן געוואָרן בעת דער צווייטער וועלט־מלחמה, נישט איבערלאָזנדיק קיין שום שפּורן פֿון זיך.

ווען מײַן פֿעטער איז געפֿאָרן אינעם ראַטן־פֿאַרבאַנד אין די 1960ער יאָרן האָט ער נישט געקענט געפֿינען קיין שום דאָקומענטן, וואָס באַווײַזן אַז זי איז אַמאָל געווען אויף דער וועלט. אַלץ וואָס איז אונדז פֿאַרבליבן זענען עטלעכע פֿון איר בריוו און פֿאָטאָגראַפֿיעס. אָט איז איינער פֿון די בריוו, אָנגעשריבן אויף סאָוועטיש ייִדיש. קיינער אין דער משפּחה קען הײַנט ניט לייענען דעם בריוו, אָבער ער איז פֿאָרט איינער פֿון די איינציקע ממשותדיקע באַווײַזן, אַז אַנאַ האָט אַמאָל געלעבט. איך ווייס יאָ, אַז זי האָט געוווינט אין אוקראַיִנע, איז אויסגעשולט געוואָרן ווי אַ הייבאַם און האָט זיך געגט איידער די מלחמה איז אויסגעבראָכן. אַ דאַנק די פֿאָטאָגראַפֿיעס פֿון איר זע איך, אַז זי איז געווען זייער אַ שיינע.


By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


Letters From a Vanished Relative

by Suzanne Rose Shapiro

My maternal grandfather had a much younger half-sister who never made it to America. Her name was Anna Fuchs and she disappeared without a trace during the the Second World War.

When my uncle went to the Soviet Union in the 1960’s he was unable to find any record of her existence. All we have of her are a few photographs and letters. Here is one letter, written in Soviet Yiddish orthography. No one in my family is now able to read the letter, but it is one of our only tangible proofs that Anna ever lived. I do know that she was in the Ukraine, was trained as a midwife, and was divorced when the war broke out. And from her pictures I could see that she was an attractive woman.


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: אַ שנה־טובֿה־קאַרטל

Favorite Heirloom: New Year's Card

פֿון מאַרדזשאָרי סעלצער

Marjory Seltzer

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

אַ שנה־טובֿה־קאַרטל

פֿון מאַרדזשאָרי סעלצער

דאָס נײַ־יאָר קאַרטל, אויסגעהאָפֿטן אויף שוואַרצן סאַמעט, האָט מײַן עלטער־עלטער־באָבע לובאַ קאַמענעצקי, געשיקט פֿון לידע, ווײַסרוסלאַנד איר נײַער שנור, הענריעטאַ, אין ניו־יאָרק אין 1908. מיר האָבן עס געפֿונען אײַנגעוויקלט אין זײַדפּאַפּיר אין הענריעטאַס אַ קופֿערט. איר טאָכטער, מײַן באָבע — סאָפֿיע פּאָדעל — האָט עס מיר געשאָנקען ווען איך בין געווען 17 יאָר אַלט. איצט הענגט עס אין מײַן שטוב אין ישׂראל.


Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.

By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


New Year’s Card

by Marjory Seltzer

This New Year’s card embroidered on black velvet was sent by my great-great-grandmother Luba Kamenetsky from Lida, Belarus to her new daughter-in-law, Henrietta, in New York in 1908. We found this wrapped in tissue paper in Henrietta’s trunk. Her daughter, my grandmother – Sophia Podell – gave it to me when I was 17. It now hangs in my house in Israel.


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: מײַן באָבעס טאָגביכער

Favorite Heirloom: My Grandmother's Diary

פֿון מיטשעל עלינסאָן

Mitchell Ellison

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

מײַן באָבעס טאָגביכער

פֿון מיטשעל עלינסאָן

בײַם אַריבערפֿירן אונדזערע עלטערן אין אַ הויז פֿאַר עלטערע לײַט האָבן מיר אַנטדעקט עטלעכע העפֿטן אָנגעשריבן אויף ייִדיש. כאָטש ביידע עלטערן זענען דערצויגן געוואָרן בײַ ייִדיש־רעדנדיקע משפּחות, האָבן זיי ניט געקענט דעשיפֿרירן וואָס עס שטייט דאָרט געשריבן אַחוץ עטלעכע דאַטעס.

מיר זענען געווען שטאַרק נײַגעריק צו וויסן וואָסערע געשיכטעס ליגן דאָרטן באַהאַלטן און האָבן געוואָלט געפֿינען אַ מענטשן וואָס זאָל זיי איבערזעצן. כאָטש די מאַמע האָט די אַלע יאָרן געהאַלטן די ביכער, האָט זי נישט געוואָלט וויסן וואָס איר מאַמע האָט דאָרט געשריבן.

נאָך דעם וואָס אונדזער מאַמע איז ניפֿטר געוואָרן האָבן מיר געפֿונען עטלעכע איבערזעצער. אין די טאָגביכער באַשרײַבט די באָבע איר לעבן, אָנהייבנדיק פֿון איר געבוירן ווערן אין 1889 ביזן געבוירן ווערן פֿון אירע קינדער אין 1916. זי שרײַבט וועגן איר אַרבעט אין אַ סוועטשאַפּ, איר לײַדן פֿון טובערקולאָז, איר פּאָליטישן אַקטיוויזם, אַ טרויעריקער ליבע און אירע באַמיִונגען זיך אויסצוהיילן פֿון איר דעפּרעסיע דורך אַ נסיעה צוריק צו איר שטעטל ווען זי איז געווען 20 יאָר אַלט.

אַלע ספֿקות וואָס מיר האָבן געהאַט וועגן דעם, צי מיר זאָלן אַנטפּלעקן דער באָבעס סודות זענען נעלם געוואָרן ווען מיר האָבן באַקומען די ערשטע זײַט פֿון דער איבערזעצונג, מיט די שורות:

„איך בין נאָך זייער יונג אָבער איך האָב שוין דורכגעלעבט אַ ים מיט צרות און איך וויל, אַז מײַנע פֿרײַנד, ווי אויך מײַנע קינדער, זאָלן וויסן, וואָס איך האָב דורכגעמאַכט און באַקומען חיזוק דערפֿון. איך וויל אַלצדינג פֿאַרשרײַבן, אָנהייבנדיק מיט מײַן געבוירן ווערן ביז איך פֿאַרמאַך די אויגן צום לעצטן מאָל. עס וועט זײַן אַ שיין פּעקל צרות וואָס איך גיב איבער.‟


Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.

By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


My Grandmother’s Journal

by Mitchell Elinson

In the course of moving our parents from their house to a senior residence, we came across several composition books filled with writing in Yiddish. Despite having grown up in Yiddish-speaking homes, neither of them could decipher much more than some dates.

We were very curious as to what stories lay hidden in the books and wanted to find someone to translate them. Interestingly, although our mother had kept the books, she didn’t want to know what her mother had written. After our mother passed away, we found a couple of translators. The journals describe our grandmother’s life from her birth in 1889 in Russia to the birth of her children in 1916. They include accounts of her work in a sweatshop, her battle with tuberculosis, her political activism, a sad love affair and an attempt to overcome her depression by traveling back to her shtetl when she was twenty.

Any lingering doubts we had about opening our grandmother’s long-kept secrets disappeared when we received the first page of translation which had these lines:

I am still very young but I have already lived through quite a bit of troubles and hope my friends, as well as the children that I will have some day, will know what I have endured and I hope that they will get something out of it. I want to write it all down, starting with my birth until I close my eyes for the last time. It will be quite a pack of troubles that I will go through.

 


מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: געשניצט הילצערן שאַכטל און קלומפּעס

Favorite Heirloom: Carved Wooden Box and Clogs

פֿון רייטשל פֿאָרמאַן

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

בריוו פֿון אַ פֿאַרשוווּנדענער קרובֿה

פֿון רייטשל פֿאָרמאַן

מײַן טאַטע, סטאַנלי פֿאָרמאַן, און זײַן צווילינג, דוד, זענען געווען אין זייער לעצטן יאָר מיטלשול ווען די יאַפּאַנער האָבן באָמבאַרדירט „פּערל־האַרבאָר.‟ אויף מאָרגן האָבן זיי זיך ביידע פֿאַרשריבן אין מיליטער. דער טאַטע האָט געדינט אינעם לופֿט־פֿלאָט און מײַן פֿעטער — אינעם ים־פֿלאָט.

נאָך דער מלחמה האָט דער טאַטע צוריקגעבראַכט פֿון די פֿיליפּינען־אינדזלען, וווּ ער איז געווען סטאַנציאָנירט, אַ שאַכטל אויסגעשניצט פֿון האָלץ, און מײַן פֿעטער האָט צוריקגעבראַכט צוויי פּאָר קליינע הילצערנע קלומפּעס פֿון פֿראַנקרײַך. דאָס שאַכטל איז די אַלע יאָרן געשטאַנען אויף אַ פּאָליצע אין דער שטוב פֿון מײַנע עלטערן, און די קלומפּעס — אין דער קיך בײַ מײַן באָבע־זיידע אין ברוקלין. איך האָב שוין אָנגעזאָגט מײַנע טעכטער, אַז איך האָף מע וועט די שיינע ירושה־זאַכן קיין מאָל נישט פֿאַרקויפֿן.


By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!


Carved Wooden Box and Clogs

by Rachel Forman

My father Stanley Forman and his twin brother David were high school seniors on the day the Japanese bombed Pearl Harbor. They enlisted the next day. My dad served in what was then known as the Army Air Force and my uncle was a Navy man.

After the war, my dad brought back this carved wooden box back from the Philippines where he was stationed and my uncle brought these two pairs of small carved wooden clogs from France.

The box sat on a shelf in my parents’ home for years and the shoes were kept in the eat-in kitchen of my grandparents’ apartment in Brooklyn, New York. I’ve already told my daughters that I hope these heirlooms will never be released to the anonymity of a resale shop or yard sale.