מסורות פֿון אַמאָל און הײַנט: אַ ייִד לעבט פֿון ווינט

Legends from Once Upon a Time and Today: Jews Surviving on Air

ווען משה מאָנטעפֿיאָרע איז געווען אין רוסלאַנד בײַם צאַר אין הויף, האָט דער צאַר געמאַכט אַ באַל לכּבֿוד דעם גרויסן גאַסט. נאָכן עסן און טרינקען האָט דער צאַר פֿאַרבעטן מאָנטעפֿיאָרע זיך דורכשפּאַצירן אין זײַן גאָרטן. גייען זיי אַזוי און שמועסן וועגן פּאָליטיק, פֿינאַנצן, טערקן און דײַטשן, גיט דער צאַר פּלוצעם אַ פֿרעג: „זאָג נאָר, טײַערינקער, פֿון וואָס לעבן ייִדן?‟ האָט אים מאָנטעפֿיאָרע גלײַך געענטפֿערט: „פֿון ווינט. ווײַל די ייִדן זײַנען זייער אָרעם, האָבן זיי קיין אַנדער פּרנסה ניט.‟ דער צאַר האָט זיך זייער פֿאַרוווּנדערט: „סטײַטש, וואָס מיינט עס, לעבן פֿון ווינט?‟ — „אַוודאי, דו ביסט אַזאַ עושר, ליגט דיר ניט דער קאָפּ צו וויסן, וואָס עס טוט אַן אָרעמאַן, — האָט מאָנטעפֿיאָרע געענטפֿערט. — ווייסטו וואָס, קום אין שטאָט אַרײַן, וועלן מיר פֿרעגן אַ ייִד, פֿון וואָס ער לעבט?‟

Read more

פֿון דער ייִוואָ־געשיכטע: מאַקס ווײַנרײַך אין קאָפּענהאַגען

A Page of YIVO History: Max Weinreich in Copenhagen

פֿון גענאַדי עסטרײַך

דעם 20סטן מאַרץ 1940 האָט דער „פֿאָרווערטס‟ אויף זײַן ערשטן זײַטל מיטגעטיילט וועגן דעם אָנקומען קיין ניו־יאָרק, מיט אַ טאָג פֿריִער, צוויי בכּבֿודיקע געסט: דער ליובאַוויטשער רבי און דער דירעקטאָר פֿון ייִוואָ (און לאַנג־יאָריקער מיטאַרבעטער פֿון „פֿאָרווערטס‟), מאַקס ווײַנרײַך. צופֿעליק האָט זיי געבראַכט די זעלבע שיף. ביידע זײַנען זיי געקומען פֿון אייראָפּע ווי פּליטים — דײַטשלאַנד האָט פֿאַרכאַפּט אַלץ מער לענדער אויפֿן קאָנטינענט. מער פּרטים וועגן ווײַנרײַכס פּליטה האָט די צײַטונג געבראַכט אין דעם אַרטיקל „אַ געשפּרעך מיט ד״ר ווײַנרײַך, וועלכער איז איצט געקומען פֿון קאָפּענהאַגען‟, פֿאַרעפֿטלעכט דעם 27סטן מאַרץ:

Read more

„ליבער מענדל, ליבע רייזל‟

“Dear Mendl, Dear Reyzl”

פֿון גענאַדי עסטרײַך

אַ מאָל האָט מען געשריבן בריוו… בײַ אונדז האָבן זיך אָפּגעהיט די בריוו, וועלכע איך האָב געשריבן צו דעם מיידל, וואָס איז געוואָרן מײַן ווײַב מיט אַריבער 38 יאָר צוריק; און אירע בריוו האָבן זיך אויך אָפּגעהיט. איך בין זיכער, אַז אַזעלכע בינטלעך בריוו ליגן אין די שאַפֿעס פֿון אַ סך לייענער פֿון „פֿאָרווערטס‟, וועלכע געדענקען די תּקופֿה, ווען דאָס וואָרט „בליצבריוו‟ איז נאָך ניט געשאַפֿן געוואָרן. און וויפֿל מאָל האָבן מיר געלייענט און געזען אין די פֿילמען, ווי מע פֿאַרברענט אַזעלכע בריוו, אויב די ליבע ווערט אויסגעשעפּט? וואָס פֿאַרברענט מען איצט? די בליצבריוו?

Read more

אַ שטראָף פֿון גאָט

God’s Punishment

פֿון באָריס סאַנדלער

אַלע קינדער האָבן מורא פֿאַר אַ דאָקטער. איך בין קיין אויסנאַם נישט געווען. דערזען אונדזער קינדער־דאָקטער, סויבלמאַן, פֿלעג איך באַלד אָנהייבן זוכן עפּעס אַ ווינקל צו אַנטלויפֿן און זיך פֿאַרטײַען דאָרט, ווי אַ מײַזעלע, וואָס האָט דערשמעקט אַ קאַץ.

מײַן באָבע האָט עס אַוודאי געוווּסט, און נישט איין מאָל פֿלעגט זי אויסניצן מײַן פּחד פֿאַרן דאָקטער, צוליב אירע אייגענע צילן. למשל, איך וויל ניט גיין עסן, ווײַל די שפּיל איז אין סאַמע ברען. הער איך באַלד: „אָט, גיי איך רופֿן דעם דאָקטער…‟ — מער האָב איך ניט געדאַרפֿט. אָדער, ס‘איז שוין צײַט זיך וואַשן און לייגן שלאָפֿן, און איך וויל ניט. הער איך ווידער: „אָט, גיי איך רופֿן דעם דאָקטער…‟

Read more

• « Previous
• 1 ...
• 13
• 14
• 15
• 16
• ... 32
• Next »