Vayter

February 18, 2013, 4:16pm

אַ בוך פֿון יונגע געלערנטע

A Book For Young Scholars

פֿון גענאַדי עסטרײַך

דער גאַנצער פּראָיעקט האָט זיך אָנגעהויבן ווי אַ קאָנפֿערענץ פֿאַר גראַדויִר־סטודענטן, וואָס באַשעפֿטיקן זיך מיט ייִדיש אין זייער פֿאָרש־אַרבעט. ווי מיר ווייסן, האָט נאָר זייער אַ קליינע צאָל דיסערטאַציעס, בפֿרט אין צפֿון-אַמעריקע, צו טאָן מיט דער ייִדישער שפּראַך גופֿא. ייִדישע שפּראַכקענטעניש איז גלײַך ווי אַרויס פֿון דער מאָדע אין דער ענגליש־שפּראַכיקער אַקאַדעמישער וועלט. מיט דעם פֿאַרנעמט מען זיך, דער עיקר, אין דער קאָנטינענטאַלער אייראָפּע. אַפֿילו אין דער רוסישער שטאָט קעמעראָוואָ, וואָס געפֿינט זיך אין סיביר — דאָס הייסט, שטרענג גערעדט, אין אַזיע — אַרבעטן אין דעם היגן אוניווערסיטעט צוויי גערמאַניסטן, וועלכע פֿאָרשן ווערבאַלע פּרעפֿיקסן אין ייִדיש. אין אַמעריקע, אָבער, הערט מען זייער זעלטן וועגן אַזעלכע זאַכן. און אויב מע הערט שוין עפּעס יאָ, געהערט עס, בדרך־כּלל, צו סאָציאָ־לינגוויסטישע פֿאָרשונגען.

איז געקומען דער געדאַנק צונויפֿצוקלײַבן ניט נאָר נאָענטע, נאָר אויך רעלאַטיוו ווײַטע קרובֿים פֿון ייִדיש־לימודים. אַ שטייגער, אַזעלכע וואָס שרײַבן אַ היסטאָרישע פֿאָרשונג, אָבער די סבֿיבֿה, וואָס זיי פֿאָרשן, איז אַ ייִדיש־רעדנדיקע, דערפֿאַר מוז אַזאַ געלערנטער לייענען פֿאַרשיידענע מאַטעריאַלן (אַרכיוון־דאָקומענטן, צײַטשריפֿטן און ביכער) אויף ייִדיש. עפּעס אַזוינס קען זײַן כאַראַקטעריש אויך פֿאַר אַ ליטעראַטור־פֿאָרשונג צי אַן אַרבעט אין סאָציאָלינגוויסטיק. און אַזוי ווײַטער.

Read more


February 6, 2013, 3:11pm

וויצן אויף דער טעמע: צוויי חבֿרטעס באַגעגענען זיך אויפֿן מאַרק

Jokes on the Theme: Two Friends Meet at the Market

“טײַערע מײַנע, וואָס איז געשען מיט דיר! דו ביסט אַזוי גראָב געוואָרן!”

“הײַנט איז נאָך נישקשה, דאָס בין איך שוין אַ ביסל מאָגערער געוואָרן. וואָלסטו מיך געזען מיט אַ חדש צוריק! דעמאָלט בין געווען פּונקט אַזאַ ווי דו ביסט איצט.”

* * *

“רבֿקה, דו ביסט אַזוי דאַר געוואָרן! איז עס צוליב אַ דיעטע?”

“וואָס פֿאַר אַ דיעטע! איך קריג זיך די גאַנצע צײַט מיטן מאַן. אָבער עס העלפֿט ניט — ער האַלט אין איין שיכּורן.”

“טאָ ברענג עס צו אַ סוף. צוליב וואָס דאַרפֿסטו זיך מאַטערן מיט אַזאַ מענטשן?”

“ס’איז נאָך אַ ביסל צו פֿרי. איך וויל אַראָפּוואַרפֿן נאָך אַ פּאָר קילאָ.”

* * *

“מײַן זון איז אַזוי ענלעך אויף מײַן מאַן — ממש ווי צוויי טראָפּן וואַסער.”

“אײַ, לעב ניט איבער. דער עיקר, זאָל ער זײַן געזונט און שטאַרק.”


January 23, 2013, 3:39pm

דער פּאַריזער סימפּאָזיום „ייִדיש — נאָך אַלץ און ווײַטער”

A report on the UNESCO Yiddish conference in Paris last fall

פֿון יצחק ניבאָרסקי

Catherine Leuchter

דעם 12טן און 13טן נאָוועמבער, איז אונטערן דאַך פֿון „אונעסקאָ” פֿאָר­געקומען דער סימפּאָזיום „ייִדיש — נאָך אַלץ און ווײַטער”. דער עולם האָט אויף יעדער זיצונג געציילט צווישן 250 און 400 צוהערערס. דעם סימפּאָזיום האָט אָרגאַניזירט די פֿאַרשטייערשאַפֿט פֿון „בני–ברית” בײַ דער „אונעסקאָ”, מיט דער מיטווירקונג פֿון פּאַריזער ייִדיש–צענטער — מעדעם–ביבליאָטעק. ער איז געווען אָפּגעגעבן די נײַע דרכים און מיטלען, מיט וועלכע מען אַרבעט הײַנט איבער דער וועלט אויף איבערצוגעבן די ייִדישע שפּראַך און די ייִדישע קולטור.

צום ערשטן מאָל אין דער געשיכטע איז אַזאַ טעמאַטיק אַרומגעשמועסט געוואָרן, און טאַקע מערסטנס אויף מאַמע–לשון, אויף דער חשובֿער טרי­בונע פֿון דער אינטערנאַציאָנאַלער אָר­גאַניזאַציע פֿאַר קולטור און דער­ציִונג. הײַנט וועלן מיר איבערגעבן דעם רושם וואָס עס האָבן געמאַכט די רעפֿעראַטן און דיסקוסיעס.

Read more


January 22, 2013, 4:10pm

פֿופֿצן סימפּאָזיומס פֿון ייִדישע שטודיעס אין דײַטשלאַנד

אָנהייב סעפּטעמבער איז צום 15טן מאָל דורכגעפֿירט געוואָרן דער סימ­פּאָזיום פֿון ייִדישע שטודיעס אין דײַטש­לאַנד. הײַיאָר איז עס פֿאָרגעקומען אין דיסעלדאָרף. אַזוי גייט עס יאָר-אײַן יאָר-אויס: דער דיסעלדאָרפֿער אוני­ווער­סיטעט און דער טרירער אוני­ווערסיטעט, וווּ עס באַזירן זיך די הויפּט-צענטערס פֿאַר ייִדיש-פֿאָרשונג, פֿירן דורך דעם סימפּאָזיום לויט אַ ריי. איניציִיִרט האָבן די דאָזיקע אַקאַ­דעמישע אונטערנעמונג די פּראָפֿעסאָרן עריקאַ טים און מאַריאָן אַפּטרוט. צום ערשטן מאָל האָט מען זיך צונויפֿ­געקליבן אין יאָר 1998.

עס וואָלט געווען ניט ריכטיק צו רעדן וועגן דעם סימ­פּאָזיום ווי אַ ריין דײַטשישן אַקאַדעמישן פֿאָרום פֿאַר די לײַט, וואָס באַשעפֿטיקן זיך מיט “ייִדיסטיק” — אַזוי רופֿט מען אויף דײַטש דעם דאָזיקן געביט פֿון וויסנשאַפֿט. למשל, הײַיאָר זײַנען צווישן די רעדנערס געווען געלערנטע פֿון דער שווייץ, די פֿאַראייניקטע שטאַטן, פֿראַנקרײַך, פּוילן, האָלאַנד, גרויס-בריטאַניע און ליטע. בכלל, די אַקאַדעמישע צונויפֿקומענישן אין דיסעלדאָרף און טריר זײַנען געוואָרן אַ וויכטיקער טייל פֿון דעם אַקאַדעמישן קאַלענדאַר.

Read more


About ווײַטער