דער סוד הינטער דער ישׂראל־קריטיק

The Message Behind Criticism of Israel

פֿון מנחם מענדל

דאס ווייסן שוין אלע, אז איבער דער וועלט הערשט א טיפע שנאה קעגן דער אידישער מדינה. מיט נישט צופיל אויסנאמען, זענען לענדער און די אינטערנאציאנאלע קערפערשאפטן וואו זיי זענען רעפרעזענטירט כסדר מלא קריטיק קעגן ארץ ישראל. וואס דאס אידיש לאנד זאל נאר נישט טאן איז זיי נישט גוט, און עס שיינט אז נישט פאראן קיין וועג וויאזוי ארץ ישראל זאל יוצא זיין כלפי דער אינטערנאציאנאלער געמיינדע.

די העצעריי און פארלוימדונגען קעגן א לאנד וואס איז אזוי טריי די גרונט-פרינציפן פון מענטשליכקייט, צדק און יושר זענען אזוי אבסורד, אז ס’וויל זיך טרעפן דעם מאטיוו ערגעץ אינדרויסן פון שכל און לאגיק. אנשטאט אין קאפ, לאמיר זשע זיך ווענדן צו דער מעטאפיזיק.

דער ענין איז אזוי. אידן זענען געווען פארוואגלט אין דער פרעמד, צווישן אנדערע פעלקער און לענדער, כמעט צוויי טויזנט יאר לאַנג. דורכאויס דער צייט, האבן אידן ווי גע’מוסר’ט די מענטשן פון דער וועלט אויף זייער פארפוילטער אויפפירונג וואס שייך צדק און יושר. די אידישע אמונה, טראדיציע און ליטעראטור האט געפאדערט פון דער וועלט זיך אויפצופירן מיט גערעכטיקייט און אז צדק זאל זיין דער וועגווייזער פאר דער ווירטשאפט פון א געזעלשאפט, און נישט מאכט און פרימיטיווע אינסטינקטן. די וועלט האט אויסגעלאכט דעם אידישן מוסר. “זייט ביי זיך אין לאנד, און שטעלט דארט אוועק א סיסטעם. לאמיר זען וואס פארא פנים ער וועט טראגן,” האט א צינישע וועלט אפגעענטפערט דעם איד.

דער איד האט די רעאקציעס איגנארירט. אנשטאט זיך איינ’טענה’ן מיט א ווילדער וועלט, האט ער זיך אומגעקערט צו זיין סדר היום. שטילערהייט האט ער געווארט און געווארט, ביז ער האט זיך דערווארט. דער גרויסער טאג איז אנגעקומען, און ער האט זיך אומגעקערט צו זיין היים, צום לאנד פון זיינע אבות, נאך וועלכן ער האט אזוי לאנג און טיף געבענקט.

דער איד איז אנגעקומען, זיך אויסגעגליכן דעם רוקן, און זיך גענומען צו דער ארבעט. ער האט געטריקנט די זימפן, באגרינט דעם מדבר, אויסגערייניגט דאס וואסער, געבויט שטעט און שאסייען, און באוואוינט פרעכטיגע הייזער און שטילע הייזקעלעך מיט מיליאנען אידן. דער איד האט זיך דאן גענומען צו דער ארבעט פון ווייזן דער וועלט וואס ער קען. ער האט זיך גענומען שאפן און מאכן, דערצייגן און דערפינדן כל’ערליי פאטענטן און טעכנאלאגיעס צו פארבעסערן די וועלט און פארגרינגערן דאס לעבן. דער איד האט זיך אויך געלאזט אויפבלאזן מוסקלען און אויך האט ער זיך באוואפנט מיט’ן בעסטן געווער.

הקיצור: א לאנד מיט א פאלק, א ברכה צו מאכן.

ארץ ישראל איז פונעם ערשטן טאג געווען פארוויקלט אין מלחמות מיט שכנים און אפילו אייגענע איינוואוינערס, ביידע פון וועלכע זוכן חרוב צו מאכן דאס לאנד. די טבע פון א מענטש איז צו ווערן באאיינפלוסט פון דער סביבה. ווען די סביבה איז א ווילדע, קריגערישע, גרויזאמע און מערדערליכע, וואלט די אידישע מדינה געוויינטלעך געזאלט פאלן אונטער דער השפעה און אליין ווערן שלעכט און קריגעריש. שטארקט ארץ ישראל זיך אבער אויף די פרימיטיווע אימפולסן און איז דווקא גוט, פריי, דעמאקראטיש, און ברייטהארציג צו אלעמען — אריינגערעכנט די אראבישע שונאים וואס וואוינען אין איר. יענע וואלטן פראסט און פשוט אומגעברענגט יעדן איד און חרוב געמאכט דאס לאנד, אויב זאלן זיי, די ארטיגע מוסולמענער, באקומען נאר די געלעגנהייט.

אנשטאט ווערן ציניש און אנגרייפעריש, איז ישראל ווייטער יושר’דיג און לפנים-משורת-הדין גוט צו אלעמען. נישטא נאך א לאנד וואס איז אזויפיל מקריב פון זיך, כדי צו מינימיזירן דעם שאדן פאר’ן פיינט בשעת א מלחמה. נישטא נאך א לאנד וואס טאלערירט אזוי די היימישע שונאים, ווי ארץ ישראל מיט די מוסולמענישע בירגערס אירע. נישטא נאך א לאנד וואס דערלויבט איר פארלאמענט צו דינען אלס פלאטפארמע פאר פארדאמונגען כלפי זיך אליין, ווי דעם “כנסת” מיט די אראבישע דעפוטאטן — וואס פארשרייען דעם מיליטער און רעגירונג וואס שטיצט זיי, די אראבער, און שטעלט זיי צו אלע באדערפענישן, און דאס אלעס פונעם פארלאמענט-פאדיום וואס גיט זיי מער און ברייטערע רעכט ווי סיי וועלכעס אנדער מוסולמעניש לאנד.

טראומאטיזירט פון טויזנטער יארן רדיפות, פארוויקלט אין מלחמות און פארפלאנטערט מיט א ים אינערליכע שונאים, האט ישראל נישט פארלוירן איר צלם אלוקים און איז געבליבן מענטשליך און יושר’דיג, און נישט סתם אזוי, נאר איז טאקע דאס סאמע ערליכע, מענטשליכע לאנד אויף דער וועלט.

דאס איז דער וועלט נישט גרינג אראפצושלינגען. ישראל זאגט עס נישט, אבער אירע מעשים און טאקע דאס נישט-זאגן שרייען מיט קולי-קולות. אנשטאט מודה זיין און קלאפן זיך על חטא, האט די וועלט באשלאסן צו נעמען אן אנדערן מהלך פון זיך מאכן געפייגערט און כסדר אראפרייסן ארץ ישראל אויף טריט און שריט. צביעות איז גרינגער ווי צדק.

און דער איד? ער ווערט נישט ביטער און לאזט נישט דעם ציניזם אים איבערנעמען. ער קוקט ווייטער אוועק פון דעם פאלשן שלעכטן און איז ממשיך דאס זייניגע…