נאָך לידער לכּבֿוד חנוכּה

More Hanukkah Songs

נאָך דעם, וואָס דער „פֿאָרווערטס‟ האָט פֿאַראַכטאָגן פֿאַרעפֿנטלעכט אַ רשימה חנוכּה־לידער האָט מען אַרײַנגעשיקט אַ רײ באַמערקונגען און פֿאָרשלאָגן אויף נאָך לידער, וואָס מיר זאָלן אַרויפֿשטעלן. צוליב דער בקשה פֿון די לייענער ברענגען מיר נאָך אַ סעריע לידער לכּבֿוד חנוכּה.

די צווייטע ליסטע הייבט זיך אָן מיט אַ ליד, וואָס איז מסתּמא דאָס סאַמע־עלטסטע; ווי אַלע באַקאַנטע ייִדישע תּפֿילות, האָבן די פֿאַרשידענע ייִדישע עדות געזונגען „מעוז צור‟ מיט באַזונדערע מעלאָדיעס. אָט קענט איר הערן ווי דער חזן פּנחס באָרענשטיין האָט געזונגען דאָס ליד, באַגלייט מיט אַ כאָר.

די בראַצלעווער חסידים האָבן זייער אייגן ניגון, מיט וועלכן זיי זינגען „מעוז צור‟. אָט שפּילט דער באַקאַנטער חסידישער מוזיקער יחיאל פֿראַנק דעם ניגון אויפֿן קלאַרנעט.

אין מאַראָקאָ האָט מען געזונגען די ייִדישע תּפֿילות אויף גאָר אַן אַנדער שטייגער. אָט הערט איר ווי אַ טראַדיציאָנעלע מאַראָקאַנער ייִדישע קאַפּעליע שטעלט פֿאָר „מעוז צור‟. עס זינגט הרבֿ מני מיימון כּהן.

נאָך אַן אור־אַלטע תּפֿילה, וואָס איז געוואָרן אַ חנוכּה־ליד, „הנרות הללו‟. אָט זינגט דער גרויסער חזן גרשון סיראָטע „הנרות הללו‟, באַגלייט פֿון אַ כאָר.

חזן סיראָטע איז געווען צווישן די סאַמע־באַקאַנטסטע חזנים אויף דער וועלט אין די 1910ער און 1920ער יאָרן און איז אויפֿגעטראָטן אין צענדליקער לענדער, אַרײַנגערעכנט די פֿאַראייניקטע שטאַטן, וווּ ער האָט געזונגען אינעם באַרימטן „קאַרנעגי־האָל‟. ער איז אומגעקומען על־קידוש השם, אַ קעמפֿער אינעם וואַרשעווער־געטאָ אויפֿשטאַנד צו 69 יאָר.

נאָך דעם וואָס גרשון סיראָטע האָט פֿאַרלאָזט זײַן שטעלע ווי דער חזן אין דער באַקאַנטער וואַרשעווער שיל אויף דער טלאָמאַצקע־גאַס, האָט דער חזן משה קוסעוויצקי איבערגענומען זײַן שטעלע. חזן קוסעוויצקי האָט איבערגעלעבט די מלמחה אינעם ראַטן־פֿאַרבאַנד און איז שפּעטער געקומען קיין אַמעריקע. די דאָזיקע רעקאָרדירונג פֿון זײַן „הנרות הללו‟ האָט מען געמאַכט בעת אַ קאָנצערט אין לאָנדאָן אין 1955.

דער באַקאַנטסטער חזן פֿון דער „גאָלדענער תּקופֿה‟ פֿון חזונות איז הײַנט מסתּמא יאָסעלע ראָזענבלאַט. ראָזענבלאַט האָט, פֿאַרשטייט זיך, רעקאָרדירט אַ סך חנוכּה־לידער. גאָר אינטערעסאַנט איז זײַן נוסח פֿון „יוונים‟, באַגלייט פֿון משוררים.

פֿאַראַכטאָגן האָבן מיר געהערט די חנוכּה־לידער פֿון וווּדי גאָטרי און „די וויווערס‟. ווי עס טרעפֿט זיך, האָט פּיט סיגער, אַ זינגער אין דער קאַפּעליע „די וויווערס‟ און אַ חבֿר פֿון גאָטרי אויך רעקאָרדירט אַ נוסח פֿון „חנוכּה, אוי חנוכּה‟ אויף ייִדיש.

און אָט איז אַ פֿילם, אין וועלכן סיגערס נאָענטער חבֿר און קאָלעגע טעאָדאָר ביקעל זינגט דאָס זעלביקע ליד. איידער ער הייבט אָן צו זינגען, רעציטירט ער אַן ענגלישן נוסח פֿון מאָריס ראָזענפֿעלד „אוי איר קליינע ליכטלעך‟.

ניט געקוקט אויף דעם, וואָס דאָס איינציקע גאָר־באַקאַנטע חנוכּה־ליד אויף דזשודעזמאָ איז „אַכט ליכטלעך‟, זענען דאָ צענדליקער אַלטע פֿאָלקס־לידער וועגן חנוכּה אין דער ספֿרדישער טראַדיציע, אַ סך מער ווי, למשל, אין דער אַשכּנזישער. אָט שטעלט פֿאָר דזשודי פֿרענקל איר נוסח פֿון איינעם פֿון זיי.

וואָס שייך „אַכט ליכטלעך‟ איז דאָס ליד פֿון פֿלאָרי יאַגאָדאַ גאַנץ פּאָפּולער צווישן דער אַלגעמיינער אַמעריקאַנער באַפֿעלקערונג און ווערט געזונגען אין אַ סך עפֿנטלעכע שולן אויף די יערלעכע ווינטער־קאָנצערטן. אָט איז גאָר אַ שיינער נוסח פֿון Ocho Kandelikas, וואָס אַ לייענער האָט אַרײַנגעשיקט, אין וועלכן אַ קינדער־כאָר פֿון קאָנעטיקאָט שטעלט פֿאָר דאָס ליד.