Yiddish Writers Speak
February 7, 2018, 11:45am

ווידעאָ: פּיאָנער פֿון ייִדיש־ראַדיאָ אין ישׂראל

VIDEO: Pioneer of Yiddish Radio in Israel

  • Print
  • Share Share

ווייניק מענטשן ווייסן הײַנט אַז אין די 1950ער יאָרן פֿלעגן אַ האַלבער מיליאָן מענטשן זיך צוהערן יעדן אָוונט צו די ייִדישע אוידיציעס אויף דער ישׂראלדיקער ראַדיאָ. אויך אין אויסלאַנד האָט מען זיך צוגעהערט — אַפֿילו הינטערן אײַזערנעם פֿירהאַנג, וווּ ייִדן האָבן אויסגעזוכט פֿאַרשידענע מיטלען זיך צוצוהערן צו די פֿאַרבאָטענע „קעסטעלעך‟. אַ טייל פֿון די סאָוועטישע ייִדן וואָס האָבן שפּעטער עולה געווען האָבן געזאָגט אַז יענע ייִדיש־פּראָגראַמען האָבן זיי געגעבן אַ האָפֿענונג און טאַקע געשפּילט אַ ראָלע אין איבערצײַגן זיי צו עמיגרירן.

אַזוי דערציילט אין דעם דאָקומענטאַר־פֿילם דער לעגענדאַרער דיקטאָר פֿון יענע יאָרן, מיכאַיִל בן־אַבֿרהם. מיט הומאָר גיט ער איבער זײַן ענטפֿער אויפֿן „באַפֿעל‟ פֿונעם באַלעבאָס צו העברעיִזירן זײַן נאָמען „ווײַנאַפּעל‟; ווי אַזוי ער האָט אַנטוויקלט אַ ספּעציפֿישן סטיל פֿון ייִדישן ראַדיאָ, און מע הערט אַ פּרעכטיקן אויסצוג פֿון יענע אוידיציעס — אידאַ קאַמינסקאַ אין דער ראָלע פֿון יעקבֿ גאָרדינס „מירעלע אפֿרת‟. נאָך דעם לייענט בן־אַבֿרהם אַליין פֿאָר אַ קאַפּיטל פֿון מ. צאַנינס היסטאָרישן ראָמאַן, „אַרטאַפּאַנוס קומט צוריק אַהיים‟, וואָס מאָלט אָפּ דאָס שפּרודלדיקע לעבן אויף די וואַרשעווער גאַסן, פֿונעם קוקווינקל פֿון אַן אָרטיקן ייִדישן דאָקטער.

דער דאָזיקער דאָקומענטאַר־פֿילם איז איינער פֿון צען, אין וועלכע אָנגעזעענע ייִדישע שרײַבער און קולטור־טוער פֿונעם עלטערן דור רעדן אָפֿן־האַרציק וועגן זײַער לעבן. די פֿילמען זענען רעזשיסירט געוואָרן פֿונעם ייִדישן שרײַבער און לאַנגיאָריקן פֿאָרווערטס־רעדאַקטאָר באָריס סאַנדלער און פּראָדוצירט געוואָרן פֿון דער „פֿאָרווערטס‟־אַסאָציאַציע ווי אַ די־ווי־די סעריע מיטן נאָמען, „מאָנאָלאָגן פֿון ייִדישע שרײַבער‟.

Few people today know that in the 1950s, Yiddish programming on Israeli radio had half a million listeners every evening. Even Jews from abroad would listen, including those behind the Iron Curtain, where Jews would seek out ways to listen to the banned transmissions on their transistor radios. A number of Soviet Jews who later settled in Israel said that those Yiddish programs gave them hope and actually played a role in convincing them to emigrate.

The legendary radio announcer of those years, Mikhael Ben Avraham, describes it all in this documentary about the history of Yiddish radio in Israel. With subtle humor he relates his response to the supervisor who told him to Hebraize his name “Weinappel” and how he helped develop a specific style for Israeli Yiddish radio. We hear an excerpt of one very popular broadcast: Ida Kaminska in the role of Jacob Gordin’s “Mirele Efros”. Afterwards, Ben Avraham himself reads a chapter of M. Tsanin’s historical novel, “Artapanus Returns Home”, describing the lively character of Jewish Warsaw from the perspective of a local Jewish physician.

This documentary is one of ten in which acclaimed Yiddish writers and cultural figures of the pre-war generation speak openly about their lives. The films (in Yiddish with English subtitles) were directed by award-winning writer and former Forverts editor Boris Sandler and produced through the Forward Association as a DVD series called “Monologues of Yiddish Writers”.


Back to ייִדישע שרײַבער דערציילן