ייִדישער ווינטערקורס אין בית בן־יהודה

Yiddish Winter Course in Beyt Ben-Yehudah

פֿון וועראַ סאַבאָ

פֿונעם 13טן ביזן 24סטן יאַנואַר 2013 איז פֿאָרגעקומען אין בית בן־יהודה אין ירושלים דער צװײטער װינטערקורס פֿאַר ייִדישער שפּראַך, ליטעראַטור און קולטור. צװאַנציק סטודענטן פֿון זעקס לענדער (ישׂראל, דײַטשלאַנד, אונגערן, אוקראַיִנע, דרום־אַפֿריקע און די פֿאַראײניקטע שטאַטן) האָבן זיך פֿאַרטיפֿט אין דער ייִדישער גראַמאַטיק אונטער דער הדרכה פֿון אליעזר ניבאָרסקי און דניאל בירנבאַום, און געלײענט פּערל פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור מיט מרים טרין און וועראַ סאַבאָ.

אין די נאָכמיטאָגן האָבן די סטודענטן אָנטײל גענומען אין שמועס־לעקציעס, געזאַנג־ און פֿאָלקלאָר־װאַרשטאַטן אָנגעפֿירט דורך רות לעװין און אַבֿישי פֿיש; געהערט רעפֿעראַטן פֿון פּראָפֿעסאָר יחיאל שײנטוך און װעלװל טשערנין, און געגאַנגען אױף אַן עקסקורסיע אין די פֿוסטריט פֿון ייִדישע שרײַבערס אין ירושלים מיטן װעגװײַזער און ייִדיש־פֿאָרשער יעד בירן [יאַאַד ביראַן]. דעם לעצטן אָװנט האָבן די סטודענטן פֿאַרברענגט אין לאָקאַל פֿון דער געזעלשאַפֿט „יונג־ייִדיש‟, װאָס איז געװען אַ שותּף צום װינטערקורס. נאָך דער דיפּלאָמען־אויסטיילונג האָט מען געהערט אַ קאָנצערט פֿון מענדי כּהנא, אָלגאַ מיעלעשטשוק און רות לעווין. די סטודענטן פֿונעם געזאַנג־װאַרשטאַט האָבן אױך פֿאָרגעשטעלט אַ ריי לידער. 

די ווײַטערדיקע מעשׂה האָט אָנגעשריבן הײַנקע לעמאַן, אַ סטודענטקע פֿון דײַטשלאַנד װאָס האָט זיך געלערנט אין דער גרופּע פֿון מיטנדיקע. לײענענדיק אַבֿרהם סוצקעװערס „װער װעט בלײַבן”, יעקבֿ גלאַטשטײנס „גנבֿע זיך אַרײַן אין סידור”, קאַדיע מאָלאָדאָװסקיס “אָלקע”, בינעם העלערס “גוטער זכּרון”, יאָסל בירשטײנס „פֿלױמען פֿון אײגענעם גאָרטן”, אַבֿרהם רײזענס „דער ייִד װאָס האָט חרובֿ געמאַכט דעם טעמפּל” און מאַקס װײַנרײַכס „די געשיכטע פֿון בײזן בײז” האָט מען אַ סך גערעדט װעגן זכּרון, ייִדישע װערטער, שופֿלאָדן, װאָלקנס, ליגנס און זינד. װען די סטודענטן האָבן געדאַרפֿט אָנשרײַבן אַ קאָמפּאָזיציע האָט זיך הײַנקע דערמאָנט װי איר גאָר יונגער זון האָט מיט יאָרן צוריק בײַ איר געפֿרעגט׃ „װאָס געשעט מיט זאַכן װאָס מע פֿאַרגעסט?‟. דעמאָלט איז הײַנקען אײַנגעפֿאַלן צו גלײַכן דעם זכּרון צו אַ שופֿלאָד. איצט האָט זיך געמאַכט די געלעגנהייט דעם אײַנפֿאַל פֿון געדענקען ליטעראַריש באַאַרבעטן!

---

אַ מעשׂה װעגן דעם זכּרון

פֿון הײַנקע לעמאַן

דער זכּרון זעט אױס װי אַ שאַפֿע מיט אַ סך שופֿלאָדן. עטלעכע זענען אָפֿן און אינעװײניק איז אַלץ אין אָרדענונג, פּונקט װי אין אַ פֿאָטאָ־אַלבאָם: די רײַזעס, די לענדער װוּ מיר האָבן געװױנט, די קינדער, די אײניקלעך…

אַנדערע שופֿלאָדן זענען פֿאַרמאַכט, אָבער אַ מאָל עפֿענען זײ זיך פֿון זיך אַלײן און איך בין דערשראָקן׃ דאָ ליגן די ליגנס, די באַלײדיקונגען, דאָס לשון־הרע… איך שעם זיך און פֿאַרמאַך גיך דעם שופֿלאָד און פֿאַרדרײ דעם שליסל דרײַ מאָל.

דערנאָך זענען דאָ די שופֿלאָדן װאָס איך קען נישט עפֿענען. איך צי און צי, און פּלוצעם עפֿענען זײ זיך, און עס פֿאַלן אַרױס אַ סך זאַכן׃ װערטער, בילדער, ערטער, פּאַרשױנען…

אָלקע מיט אַ בלױער פּאַראַסאָלקע פֿאַלט אַרױס צוזאַמען מיט אַ פֿידלרױז. זי טאַנצט דורך מײַן קאָפּ בשעת אַ בלינדער פּאַסאַזשיר גנבֿעט זיך אַרײַן אין אַ סידור. דער סידור איז אָבער פֿול מיט שטערנװערטער. איך פּרוּװ זײ לײענען, אָבער זײ פֿליִען אַװעק אױף אַ װאָלקן און פֿאַרטשעפּען זיך אין אַ בױם … דאַן זעץ איך זיך צו צו מײַן טיש, עס אַ פֿױסטל פֿלױמען און טרינק אַ טראָפּן װײַן פֿון אַ קרוג, און פּרוּװ צו שרײַבן פֿון די װערטער אַ נײַ ליד.

ירושלים, 2013