דער פֿעטער קומט צוריק

My Uncle Returns

פֿון משה נאַדיר

דער פֿעטער איציק איז אַוועקגעפֿאָרן ערגעץ און האָט זיך געזאַמט אפֿשר אַ יאָר.

אַז ער איז אַהיימגעקומען, האָט ער געברענגט אַ נײַ רענצל מיט גוטן, ברוינעם לעדער, מיט שיב־שלעסלעך און רימענדלעך, אַ נײַעם הוט מיט זייער ברייטע קריסעס און מיט אַ שמאָל בענדל, אַ נײַעם שטעקן מיט אַ הענטל, וואָס מע קען עס אַראָפּנעמען און עס נוצן פֿאַר אַ ציגאַרנשפּיץ און — אַ נײַ ווײַב.

די דאַמע, אַ טונקל בלאַסע, ווי פֿון העלפֿTbטביין, איז געווען אָנגעטאָן שטײַף און דין, האָט געטראָגן אַ שטײַפֿן רײַטער־הוט, אַ קריסקע פֿון שיינע שפּיצן בײַם האַלדז, אויבן. זייער הויכע, אויפֿגעפּוישטע אָרעמס אונטער זייער שמאָלע אַרבל, וואָס האָבן קוים אַרויסגעלאָזט אַ מיידליש הענטל, מיט פֿײַנע פֿינגער און געפּוצטע נעגל… און אַ זונשירעם.

פֿאַרפֿאָרן איז ער פֿאַרפֿאָרן מיט אַ פֿיאַקערל, אָפּגעלאָזן די רענצלעך מיט די אַלע זאַכן, געהאָלפֿן דער דאַמע אַראָפּטרעטן ס׳שאָקלדיקע טרעפּל פֿונעם פֿיאַקערל — זי כּמעט אויפֿגעהויבן אויף די הענט און איר געקוקט אין די אויגן אַרײַן מיט ליבשאַפֿט, וואָס האָט קיין סוף און קיין גרענעץ נישט.

אין דרויסן האָט שוין עטלעכע טעג געקאַפּעט אַ רעגן. אין שטעטל איז געשטאַנען אַ ווײַס בלאָטקעלע, וואָס אַז מע האָט עס לאַנג געטראָגן אויף די שיך, האָט עס פֿאַרשטיינערט די לעדער (אַ סך באַלעבאַטים זענען כּמעט אַרומגעגאַנגען מיט „שטיינערנע‟ שטיוול).

דאָס דאַמעלע האָט צעעפֿנט דעם לימענע־פֿאַרביקן זונשירעם, געזוכט אַ סטעזשקעלע, נישט געוווּסט וואָס צו טאָן מיט זיך, גוטמוטיק געשמייכלט צום פֿעטער. עפּעס געזאָגט אויף הויכן דײַטש וועגן דעם רעגן, וואָס טוט רעגענען, און ווער ווייסט ווי לאַנג עס וועט נאָך רעגענען…

דער פֿעטער האָט צוגעהאַלטן דעם נײַעם הוט מיט אַ האַנט, אויפֿגעהויבן דעם קאָפּ צו זייער־נישט־קיין־לײַטישן הימל און געזאָגט:

„כ׳מיין, אַז ביז מיטוואָך אין דער פֿרי… וועט זיך אפֿשר אויסלײַטערן‟. גענומען דעם שטעקן און אים אַרײַנגעשטעקט צו ערשט אין דער בלאָטע, ווי אַ שיפֿס־קאַפּיטאַן, אַ שטייגער, וואָלט געפּרוּווט די טיפֿקייט פֿונעם וואַסער וווּ זײַן שיף איז פֿאַרהאַלטן… אַ קוק געטאָן אויפֿן מעטאַלענעם „פֿיסל‟, אַ זיפֿץ געטאָן און געזאָגט:

„ס׳וועט זײַן רעכט!‟

דער פֿיאַקערניק האָט געטראָגן די רענצלעך און די פּאַפּירענע קעסטלעך. דאָס דאַמעלע האָט געטראָגן דעם לימענע־פֿאַרביקן זונשירעם, און אונטערגעהאַלטן אַ ברעג פֿון איר לאַנגן קלייד… דער פֿעטער האָט געטראָגן דעם שטעקן, געמאָסטן די בלאָטע און אַרונטערגעשמייכלט צום דאַמעלע הינטערן שירעם אַרונטער…

אין פֿעטערס שטוב איז איצט געווען קאַלט און טוכלע. די בלומען־וואַזאָנקעס האָט ער געהאַט אַוועקגעגעבן צום דײַטשן שכן, ער זאָל אַכטונג געבן אויף זיי. ס׳שטײַגל פֿון דעם קאַנאַריקל איז געווען איבערגעדעקט מיט אַ ציכל און דאָס פֿייגעלע איז נישט געווען. דער קוימען פֿונעם סאַמאָוואַר איז געשטאַנען אויף משקולת גרייט אַראָפּצופֿאַלן בײַם ערשטן קלאַפּ מיט דער טיר… עס האָט נישט געשמעקט קיין געברענטע קאַווע, עס האָט נישט געשמעקט קיין פֿאַרבאָטענע השׂכּלה, נאָר אָסיען־רעגן, בלאָטע, פֿאַרלוירנקייט…

„אַך, ווי נעט!‟ האָט געזאָגט דאָס דאַמעלע, ווי אַ הייליקע, און גאָט מעג איר מוחל זײַן פֿאַר דעם ליגן…

„ס׳עט שענער ווערן‟, האָט געזאָגט דער פֿעטער „מ׳עט נאָר אונטערהייצן און אַרײַננעמען ס׳פֿייגעלע מיטן קאַנינכען און אויפֿשטעלן דעם סאַמאָוואַר‟.

„מיר האָבן אַ קאַנינכען (קיניגל) אויך?‟, האָט דאָס דאַמעלע שוין גערעדט בלשון „מיר‟.

„געוויס‟…

„ווי נעט!‟

ביידע זענען געבליבן שטיין איינס קעגן ס׳אַנדערע און זיך צעלאַכט…

„נאָך רוים — ירושלים!‟ האָט געזאָגט דער פֿעטער אויף זײַן איידעלן לשון…

„דאָ איז נישט אַזוי שלעכט!‟ האָט געזאָגט דאָס דאַמעלע. „קיין געפּגרטע הינט אין די גאַסן זעט מען נישט‟…

„וואַרט אויס ביז ס׳וועט צוטריקענען!‟

„ווי נעט. כאַ־כאַ!‟

(דאָס דאַמעלע האָט געלאַכט מיט נאַסע אויגן).

איך האָב געהאָלפֿן דעם פֿעטער מאַכן אַ ביסל אָרדענונג, צונויפֿגעבונדן דעם האַלב־צעפֿאַלענעם ריטער־בעזעם מיט שפּאַגאַטל, אויסגעקערט די שטוב — נאָך דעם ווי איך האָב צו ערשט באַשפּריצט דעם דיל מיט וואַסער פֿון בלעכענעם שפּריץ־קענדל (אַזוי האָט מיך דער פֿעטער געלערנט דאַרף מען טאָן, צוליב דעם, אַז די באַצילן זאָלן זיך נישט צעטראָגן אין דער לופֿטן). דער פֿעטער אַליין האָט דערווײַל אָנגעלייגט אַ פֿײַער אין האָלץ… און אַז ס׳איז געוואָרן אַ ביסל וואַרעמער, און די לאַנגווײַל האָט גענומען באַהאַלטן דעם קאָפּ הינטערן בעט אַרונטער, האָט זיך דער פֿעטער דערמאָנט און געזאָגט:

„דאָס איז מײַן נעפֿע… אַ טײַערער בחור… ער לייגט שוין —‟

דער פֿעטער האָט אַפּנים געוואָלט זאָגן, אַז איך לייג שוין תּפֿילין, האָט זיך אָבער דערמאָנט אַז זי וועט אפֿשר נישט פֿאַרשטיין וואָס דאָס איז. דעריבער האָט ער פֿאַרקירעוועט און געענדיקט:

„ער לייגט שוין געלט אין שפּאָרקאַסע… אַ פּראַקטישער יונג!‟

„ווי שעההן!‟ האָט געזאָגט דאָס דאַמעלע. „נישט וואַהר?‟

איך האָב זיך פֿאַרשעמט און רויט געוואָרן און גענומען בלאָזן אויפֿן ברענעדיקן האָלץ…

„שפּיל זיך נישט מיטן פֿײַער, איכ׳ל עס שוין אַליין טאָן!‟ האָט געזאָגט דער פֿעטער. „און זײַ נישט קיין שעמעוודיקער. גיי צו צו דער טאַנטע און גיב איר די האַנט און זאָג איר: סערוווּס…‟

איך האָב געזאָגט סערוווּס און דערלאַנגט אַ האַנט און געשטאַמלט מיט אַלע אבֿרים…

„טאַנ —‟

אין דרויסן איז געגאַנגען אַ רעגן און ס׳איז געווען האַרבסט…

(פֿונעם ראָמאַן „אונטער דער זון‟)