דער הויכפּונקט פֿון די ייִדישע קאָמיקער אין אַמעריקע, ווען מע האָט גערעכנט, אַז אפֿשר גאַנצע 80% פֿון די קאָמיקער זײַנען ייִדן, איז געווען אין די 1970ער יאָרן, און דעמאָלט איז אויך אויפֿגעקומען דער מאָדערנער פֿעמיניזם. אַ היפּשע צאָל קאָמיקער זײַנען דעמאָלט געווען ייִדישע פֿרויען, למשל, די ניט לאַנג פֿאַרשטאָרבענע דזשאָון ריווערס, אויך גילדאַ ראַדנער, בעט מידלער און נאָך. אָבער יענע קאָמיקער האָבן דערציילט וויצן אויף ענגליש פֿאַרן ברייטן אַמעריקאַנער עולם; אונדזערע וויצן אויף ייִדיש זײַנען ס’רובֿ פֿון אַ פֿריִערדיקער תּקופֿה, ווען קיין פֿעמיניזם איז כּמעט ניט געווען אויף דער וועלט. דעריבער פֿאַרמאָגן מיר אין די הומאָריסטישע ביכלעך גאָר אַ סך וויצן, וואָס מע קען זיי מער ניט דערציילן אין אַ לײַטישער געזעלשאַפֿט, ווײַל זיי באַליידיקן מענטשן און טרעטן אַריבער די הײַנטיקע נאָרמעס. פֿון דעסטוועגן, קענען די דאָזיקע „פּאָליטיש אומקאָרעקטע‟ וויצן נאָך, ווי אומיושרדיק זיי זאָלן ניט זײַן, אַ מאָל אַרויסרופֿן אַ געלעכטער, און ס’איז כּדאַי זיי צו לייענען כאָטש פֿון אַ קולטור־היסטאָרישער פּערספּעקטיוו.
מיט דער דאָזיקער וואָרענונג און התנצלות ברענגען מיר ווײַטער אַן אויסקלײַב פֿון די דאָזיקע ייִדישע וויצן, וואָס דריקן אויס ביטול צו פֿרויען. לייענט און זאָגט ניט איבער!
בערל: פֿאַר וואָס קען אַ פֿרוי ניט זײַן קיין פּרעזידענט פֿון די פֿאַראייניקטע שטאַטן?
שמערל: וואָס פֿאַרשטייסטו דאָ ניט? אַ פּרעזידענט מוז דאָך זײַן עלטער פֿון 35 יאָר.
אַן אַלטע מויד איז אַ מאָל גערופֿן געוואָרן אין געריכט ווי אַן עדות.
„ווי אַלט זײַט איר, פֿרײַלין?‟ — האָט דער ריכטער געפֿרעגט.
די מויד האָט זיך דערשראָקן, און זי האָט געשוויגן.
„איך פֿרעג דאָך אײַך, ווי אַלט איר זײַט?‟ — האָט דער ריכטער ערנסט געפֿרעגט.
זי האָט ניט געענטפֿערט, נאָר זי איז רויט געוואָרן. דער ריכטער האָט באַלד פֿאַרשטאַנען, פֿאַר וואָס זי וויל ניט ענטפֿערן, האָט ער צו איר געזאָגט: „מיט אײַער שווײַגן מאַכט איר נאָך ערגער, ווײַל וואָס עס געדויערט לענגער, ווערט איר נאָך עלטער‟.
יאַנקל: וווּ לויפֿסטו אַזוי אויפֿגערעגט, פֿײַוויש?
פֿײַוויש: איך לויף צום דאָקטער, מײַן ייִדענע געפֿעלט מיר עפּעס ניט.
יאַנקל: וואַרט, איך גיי מיט, מײַנע געפֿעלט מיר אויך ניט.
— איך האָב געהערט, אַז דײַן ווײַב איז קראַנק. איז זי געפֿערלעך? — פֿרעגט איינער.
— ניין, — ענטפֿערט דער מאַן, — געפֿערלעך איז זי נאָר ווען זי איז געזונט.
יונגערמאַן: איר זאָגט דאָך, אַז איר זײַט אַ פֿרײַדענקערין, אַ הײַנטוועלטיקע, צום סוף זײַט איר פּונקט ווי מײַן באָבע.
פֿרײַלין: מיט וואָס בין איך ווי אײַער באָבע?
יונגערמאַן: איר גייט ביידע ניט מיט אייגענע האָר אויפֿן קאָפּ.
פֿרויען זײַנען ווי אַ מזוזה: צו ערשט אָנקלאַפּן, דערנאָך קושן…
מאַן: פֿרײַלין, דערלויבט מיר אײַך צו זאָגן, אַז איר זעט אויס אַזוי שיין, וואָס שענער קען שוין ניט זײַן.
פֿרײַלין: ס׳טוט מיר לייד, וואָס איך קען אויף אײַך דאָס זעלבע ניט זאָגן.
מאַן: טוט זשע ווי איך האָב געטאָן, זאָגט אַ ליגן.
אַז אַ גאַליציש־פּויליש מיידל טראָגט הײַנט אַ דימענטן־רינגל, איז איינס פֿון די ביידע: איז דאָס מיידל נאָך אַן עכט מיידל, איז דאָס רינגל ניט קיין עכטס; איז דאָס רינגל אַן עכטס, איז דאָס מיידל ניט קיין עכטס.
שדכן: ווי אַלט זײַט איר, פֿרײַלין?
פֿרײַלין: 30 יאָר.
שדכן: זאָל איך אפֿשר אָנגעבן מיט 10 יאָר ווייניקער?
פֿרײַלין: דאָס האָב איך שוין אַליין געטאָן.
אַקטריסע (נאָך דער פֿאָרשטעלונג): מיינט איר, אַז ווען איך וועל ווערן אַלט און עובֿר־בטל וועט דאָס פּובליקום מיך אויך טאָלערירן?
דירעקטאָר: אַוודאי, אָט זעט איר דאָך.
מאַן: ווייסטו דען ניט, אַז שווײַגן איז גאָלד?
ווײַב: געוויס ווייס איך. כ’האָב דאָס געהערט נאָך ווי אַ קינד. דו מעגסט עס הערן: איין מאָל אַ פֿאַרנאַכט, דאָס האָט געמוזט זײַן אַ זייגער פֿינף, און אפֿשר טאַקע די גאַנצע זעקס, האָט מײַן מאַמע געהאַלטן אין מיטן קאָכן וועטשערע, קומט אַרײַן מײַן מומע ביילע מיט די קינדער — היי, וווּ גייסטו!?
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.