איז עטיש צו געבן אַן אַלקאָהאָליקער אַ לעבער?

Is It Ethical To Give an Alcoholic a Liver?

פֿון שלום בערגער

טײַערער ד״ר בערגער,
װאָס זײַנען די עטישע אַרגומענטן פֿאַר און קעגן דעם אַרײַנפֿלאַנצן אַ לעבער בײַ אַן אַלקאָהאָליקער?
ראָבין קאַטקאָװ, באַלטימאָר, מ״ד

טײַערע חבֿרטע קאַטקאָװ,

איר שטעלט זײער אַ האַרבע קשיא װאָס דערגײט ביז אײנעם פֿון די טיפֿסטע פֿראַגעס אין דער מעדיצין. צי איז אַ קראַנקער פּאַציענט שולדיק אינעם קראַנק ווערן? שולד איז דאָך אַ מאָראַלישער באַגריף. בײַ מיר איז עס אַ הײליקער פּרינציפּ אַז חולים זײַנען נישט שולדיק אין זײער קראַנקײט. װײַל אױב מע הײבט שױן אָן צו באַשולדיקן, אין לדבֿר סוף — אַװוּ ענדיקט זיך עס? „האָסט צוקער װײַל דו ביסט אַ נאַשער‟; „האָסט זיך צעבראָכן אַ פֿוס װײַל דו ביסט אַ שװאַכער פֿוסבאָליסט‟; „האָסט דעפּרעסיע װײַל דו האָסט זיך צו גיך מײאש געװען.‟ שװער צו זאָגן װער ס׳איז נישט שולדיק. בעסער איז צו זאָגן אַז אַלע װערן קראַנק, קײנער איז נישט שולדיק אין דעם און אונדזער אַרבעט װי דאָקטױרים איז אױסצוהײלן אױף װי װײַט מעגלעך.

אײַער בײַשפּיל טרעפֿט טאַקע אין פּינטל. פֿון אײן זײַט, איז נישט נאָר אַכזריותדיק, נאָר אױך נאַריש צו זאָגן אַז אַן אַלקאָהאָליקער טאָר מען נישט אױסטײלן אַן איבערגעפֿלאַנצטן לעבער צוליב זײַן שיכּרות. די לעבערס זײַנען דאָך געצילעװעט אױף די מענטשן בײַ וועמען ס׳פֿעלט אַ פֿונקציאָנירנדיקער לעבער, און אַלקאָהאָל איז זײער אַ פֿאַרשפּרײטע סיבה פֿון לעבער־דורכפֿאַל. (זאָל מען, למשל, אױך באַשולדיקן יענע, װאָס האָבן צעשעדיקט זײער לעבערס מיטן אײַננעמען צו פֿיל טײַלענאָל?)

פֿון דער אַנדערער זײַט קען מען אָבער פֿאַרשטײן די חסרונות פֿון אױסטײלן לעבערס אַלעמען גלײַך. באַזונדערש אין די פֿאַראײניקטע שטאַטן זײַנען נישטאָ גענוג אָרגאַנען אױף איבערצופֿלאַנצן. דער אָנבאָט שטימט נישט מיטן נאָכפֿרעג. איז אַרױסצודרינגען, אַז מע מוז פֿאָרזיכטיק אָפּקלײַבן די בײַ װעמען דער נײַער לעבער װאָלט מסתּמא צום מערסטנס געהאָלפֿן. אױב מע האָט, פֿאַר קײנעם נישט געדאַכט, זײער װײניק צײַט אױף דער ערד (אַ מענטש מיט אַ פֿאַרשפּרײטן ראַק) װאָלט נישט געװען עפֿעקטיװ אָדער יושרדיק איבערפֿלאַנצן יענעם אַ לעבער. און אױב אַ פּאַציענט האָט װײניקער שאַנסן פֿאַר אַן עפֿעקטיװער הײלונג צוליבן איצטיקן באַנוץ פֿון אַלקאָהאָל, אָדער דעם ניװאָ פֿון לעבער־שאָדן װאָס דער אַלקאָהאָליזם האָט שױן אַרױסגערופֿן, איז אפֿשר שׂכלדיק געבן דעם אָרגאַן אַ צװײטן אָנשטאָט אים.

די קריטעריעס װאָס מע נוצט אױף אױסצוטײלן אָרגאַנען אין אַ באַגרענרעצטער סבֿיבֿה זײַנען צװישן די קאָנטראָװעריעלסטע טעמעס אין דער ביאָעטיק. קײן גרינגער ענטפֿער איז נישטאָ.

---

ל׳בער ד״ר בערגער,
פֿאַר װאָס קומען אָן די שלוקערצן כװאַליעסװײַז? שױן אַן אײביקײט װאָס איך שלוקערץ נישט, און דערנאָך הייב איך אָן אַ סך צו שלוקערצן װאָכן נאָכאַנאַנד.
מרים אײװינס, באַלטימאָר, מ״ד

טײַערע חבֿרטע אײװינס,

עס זײַנען דאָ אַ סך סיבות פֿאַר וואָס מענטשן שלוקערצן — פֿון די זײער טריװיאַלע ביז די גאָר װיכטיקע. עסן צו פֿיל, סטרעס, שפּאַנונג אָדער טרינקען אַלקאָהאָל צי סאָדע קענען אַרױסרופֿן שלוקערצן, װי אױך פּלוצעמדיקע בײַטן אין דער טעמפּעראַטור אָדער דאָס אָנשלינגען צו פֿיל לופֿט װען מען קײַט קײַגומע אָדער נאָגט צוקערלעך. אַזעלכע שלוקערצן, געװײנטלעך, געדױערן נאָר אַ טאָג צװײ.

שלוקערצן װאָס געדױערן מער װי צװײ מעת־לעתן קענען זײַן צוליב אַן אָנצינדונג אָדער שאָדן אין די נערװן װאָס דינען די דיאַפֿראַגמע — דער בױכמוסקל װאָס קאָנטראָלירט דעם דרוק אין דער ברוסט. אַן אָנװוּקס אין האַלדז, אָדער גאָר אַ הערעלע צי עפּעס אַנדערש װאָס רירט אָן אײַער אױער־הײַטל, קען װירקן אױף דעם נערװ. מער געװײנטלעכע סיבות פֿאַר אַזעלכע כװאַליעס פֿון שלוקערצן קענען זײַן אַ האַלדזװײטיק, לאַרינגיט אָדער האַרץ־ברענעניש ווײַל דאָס זײַערס פֿליסט אפֿשר צוריק אין האַלדז אַרײַן.

ערנסטערע זאַכן װי, צום בײַשפּיל, אַ מוח־אַטאַק צי אַ מוח־אינפֿעקציע קענען אױך אַרױסרופֿן לענגערע שלוקערצענישן. לאַנג־טערמיניקע שלוקערצן קענען אַרױסגערופֿן װערן פֿון אַלקאָהאָל, אַנעסטעזיע, צוקער אָדער אַנדערע קראַנקײטן. עמאָציאָנעלע פֿאַקטאָרן און כירורגיעס זײַנען אױך פֿאַרבונדן מיט שלוקערצן.

דאָס שלוקערצן קען, אַגבֿ, שטערן סײַ דעם שלוקערצער, סײַ דעם צוהערער, װינטש איך אײַך אַ גיכן אױפֿהער.