פֿאַר וואָס בין איך די איינציקע וואָס ווערט צעביסן?

Why Am I the Only One Getting Bitten?

ליבער ד״ר בערגער,

כ’זיץ אין דרויסן מיט צוויי טוץ מענטשן. פֿאַר וואָס וויל יעדער מאָסקיט זיך דווקא אָנפֿרעסן אין מיר? (קראַץ, קראַץ)

קערין טאָסאָ
באַלטימאָר, מ״ד

טײַערע קערין,

אַן אַרטיקל אין „סמיטסאָניען מאַגאַזין‟ אין 2013 האָט אויסגערעכנט עטלעכע סיבות וואָס ציִען אַ מאָסקיט צו איין מענטש מער ווי אַ צווייטן. טייל לייגן זיך אויפֿן שׂכל: אַ העכערע קערפּער־טעמפּעראַטור (צום בײַשפּיל, פֿון אַ טראָגעדיקער פֿרוי) קען זײַן אַן אַטראַקציע פֿאַר קאָמאַרן, און טייל קאָלירן אינטערעסירן זיי מער ווי אַנדערע. אַלקאָהאָל איז אַ שייכותדיקער פֿאַקטאָר, ווי אויך דאָס מאַכן פֿיזישע געניטונגען אָדער זיך אָנשטרענגען פֿיזיש, מסתּמא דערפֿאַר וואָס די־אָ אַקטיוויטעטן שיידן אויס כעמיקאַלן וואָס מאָסקיטן קענען אויפֿשפּירן.

אַ טשיקאַוועס וועגן מאָסקיטן: אויף זייערע קײַערס געפֿינט זיך אַ טאַפּערל (שפּיראָרגאַן) וואָס קען אויפֿכאַפּן קוילן־זײַערס (carbon dioxide בלע״ז) אין דער לופֿט. איין מענטש קען אַרויסאָטעמען מער קוילן־זײַערס ווי אַ צווייטער, איז דאָס אפֿשר אויך אַ השפּעה. לסוף, קען דער בלוטטיפּ פֿונעם מענטשן אויך שפּילן אַ ראָלע.

אַזוי ווי ס׳רובֿ פֿון די פֿאַקטאָרן קען מען נישט אויסמײַדן, איז מײַן עצה זיך גוט אָנצושמירן מיט אָפּטרײַבעכץ, טראָגן לאַנגע אַרבל און הנאָה האָבן פֿון דעם פּיקניק אָדער דער חופּה אונטער די שטערן. אפֿשר זאָל מען אָנהייבן אַ מאַרקע מאָדישע קליידער וואָס זײַנען דווקא „מיאוס בײַ מאָסקיטן‟!

---

ליבער ד״ר בערגער,

ֿפֿאַר וואָס, ווען מע גייט אין דרויסן ווען ס׳איז קאַלט, הייבן אָן רינען טרערן פֿון די אויגן? אַז מע רעדט שוין דערפֿון, פֿאַר וואָס הייבט אָן רינען פֿון דער נאָז? און איז דאָ אַן אופֿן דאָס אויסצומײַדן, אָדער צו פֿאַרהיטן קעגן דעם?

בנימין שעכטער

טײַערער בנימין,

פֿאַראַן צוויי סיבות פֿאַר וואָס ס’רינט פֿון די אויגן און דער נאָז ווען מע גייט אַרויס אויף דער קעלט. די ערשטע סיבה האָט צו טאָן מיטן ציל פֿון די לייכעץ־הײַטלעך וואָס באַלייגן די אויגן, נאָז און אַנדערע טיילן קערפּער: דורך זייערע פֿליסיקייטן, האַלטן זיי פֿײַכט יענע אָרגאַנען, וואָס טאָרן נישט אויסגעטריקנט ווערן. טרוקענע אויגן קענען דאָך שאַטן דער ריאה, און די נאָז העלפֿט אָנוואַרעמען די לופֿט, כּדי (צווישן אַנדערע זאַכן) זי זאָל אײַנזאַפּן מער זויערשטאָף (אָקסיגען). איז אַזוי: ווען ס׳ווערט קאַלט אין דרויסן, ווערט אויך טריקענער, און אונדזערע קערפּערלעכע רעפֿלעקסן דערפֿירן צו מער רינעכץ פֿון נאָז און אויגן. אַ צווייטע סיבה? ווען מע אָטעמט אין אַ קאַלטן טאָג, קאָנדענסירט אויס די וואַסער־פּאַרע וואָס אין אונדזער אָטעם און באַנעצט אונדזער פּנים…

ווי אַזוי פֿאַרהיט מען דאָס? בלײַבט אינעווייניק דאָרט וווּ ס׳איז טרוקן. פּרוּווט זיך אָנטאָן אויף אַ וואַרעמען אופֿן (ווי איציק מאַנגערס מאַמע וואָלט געזאָגט: „און דאָס ווינטער־לײַבל נעם/טו עס אָן, דו שוטה‟). פֿאַראַן אויך מעדיקאַמענטן וואָס פֿאַרמינערן די גוף־מאָלעקולן וואָס פּראָדוצירן דאָס רינעכץ; צום בײַשפּיל, „סודאַפֿעד‟, נאָר כ’וואָלט נישט געעצהט מע זאָל זיי נעמען מער ווי אַ טאָג צוויי. טראַכט וואַרעמע געדאַנקען!