דער ערשטער קוש

The First Kiss

פֿון בלומע לעמפּעל

אַ גאַנצע נאַכט האָבן פֿאַנטאַסטי­שע ים־כװאַליעס מיך געהאַלטן גע­שפּאַנט. מיר שװימען צוזאַמען, איך און ער. דער ים ליגט פֿלאַך אָפּגעצױגן װי אַ זײַדענע קאָלדרע איבער אַ פֿאַר­בעטן בעט. איך שװים אױפֿן רוקן אָן שום אָנשטרענג. אים זע איך ניט. איך פֿיל זײַן נאָענטקײט אין ריטעם פֿון דער כװאַליע אין פּריװאַטן האַפֿן פֿון פֿרעמדן ים.

איבער אונדז אין בלױען שטח טשאַטעװען פֿײגל מיט שנאָבלען, װי שװערדן. זײ פּאַטראָלירן דעם ים־ברעג. אױך איך האַלט אַן אױג אױפֿן האָריזאָנט, גלאַט אַזױ, פֿון געװױנהײט װעגן. פֿון װײַטנס זע איך װי דער ים בײַכלט זיך. די קאָלדרע הײבט זיך אונטער, רונדיקט זיך אױס, פֿון דעם בײַכל װערט אַ באַרג, פֿון באַרג אַ װאַנט. די װאַנט װאַקסט ניט גלײַך, נאָר אױסגערונדיקט װי אַ װעלבונג. זי הײבט זיך איבערן האָריזאָנט אַרױף צום הימל, בײגט זיך איבער זיך אַלײן, אין אַ האַלב־רונדיקן קרײַז, װי אַ קופּאָל. הינטער דעם קופּאָל איז דער ים אױסגעשעפּט. װײַסע זעגלשיפֿן זיצן אױפֿן דנאָ. די פֿײגל מיט די שנאָבלען װי שװערדן פֿאָכען מיט די פֿליגלען. איך װיל אַנטלױפֿן, נאָר איך זע ניט קײן ברעג. איך רײַט אױפֿן רוקן פֿון אַן אַנטקעגנדיקער כװאַליע. אױפֿן נאַקעטן ים־דעק װאַלגערן זיך סקעלעטן. איך הער זײַן קול איבערן רעש פֿון ים. איך שטרענג זיך אָן אים צו גרײכן — און פֿאַל, פֿאַל…

װידער שװים איך נאָענט צום ברעג. װידער איז דער ים רויִק. איך בין אַלײן. איך װײס ניט צי איך שװים פֿאָרױס אָדער צוריקװעגנס. מײַנע אױגן זוכן אַ קענצײכן, אַ געאָגראַפֿישן אָנװײַז צו פֿאַראַנקערן מײַן בליק. די לופֿט איז קלאָר און איך קאָן זען זײער װײַט. איך זע דעם ים, דעם הימל און דעם שטײנערנעם ברעג. דער ברעג איז װיסט, אָן פֿײגל, אָן מענטשן, קײן אײנציק געװיקס, קײן סימן פֿון לעבן. דער האָריזאָנט איז באַזױמט מיט אַ רױטן פּאַס ליכט. איך װײס ניט צי איז עס פֿאַר זונאױפֿגאַנג, אָדער זונפֿאַרגאַנג. און װי איך טראַכט אַזױ, דערזע איך די פֿרײַהײט־סטאַטוע מיטן שטורקאַץ אין דער האַנט. פֿון שטורקאַץ ציט אַ שװאַרצער רױך. דער רױך שלענגלט זיך ניט. ער שטײַגט צום הימל װי אַ שװאַרצע ראַקעטע, אָן אַ סימן פֿון פֿלאַם. דער אָרעם װאָס האַלט דעם פֿאַקל איז מענעריש מוסקולירט. איך זע זײַן שטאַרקן נאַקן, עלאַסטיש און צילבאַװוּסט גיט ער נאָך דעם שלײַדער־כּוח פֿון אָרעם װאָס צילט די ראַקעטע גלײַך צו דער זון. די ראַקעטע לױפֿט מיט אַ מוראדיקער געשװינדיקײט, װען זי טרעפֿט אַרײַן אין ציל — גיסט זיך די זון אױס. פֿאַנטאַסטישע פֿײַערװערק אין דער פֿאָרעם פֿון אַ שװאָם פֿאַרבלענדן די ראיה. די שװאָם װאַקסט, שפּרײט זיך אױס װי אַן אָפֿענער שירעם. פֿון הינטערן שירעם גיסט זיך אַ לאַװע, אַ שװאַרצע לאַװע אָן אַ פֿלאַם. די לאַװע גיסט זיך פֿון אַ שװאַרצער לופֿע. די היץ פֿאַרכאַפּט דעם אָטעם. אין חלום דערמאָן איך זיך אַז אַ לאַװע קומט אַרױס פֿון דר׳ערד. װען זי קומט פֿון הימל איז עס אַ װירבלװינט. איך װײס אַז אַ װירבלװינט האָט אַ מערדערישע טרײַבקראַפֿט, פֿאַרניכט אַלץ װאָס שטײט אױף זײַן װעג. איך זוך אַ גרוב װוּ זיך באַהאַלטן, אָבער דער װירבלװינט האָט שױן אַלץ אָפּגעמעקט. ניטאָ קײן סטאַטוע, קײן פֿאַקל, קײן רױך — איך רײַס אױף די אױגן און ס׳איז ליכטיקער טאָג.

די זון שטײט שױן מיט אַלע שטראַלן אױף מײַן שכנס רױטן דאַך. דורכן אָפֿענעם פֿענצטער קוקט אַרײַן צו מיר מײַן עפּלבױם. אַ לײַכטער װינט באַװעגט זײַנע צװײַגן. איך קוק און זע װי צװישן די בלעטער אין די גרינע עפּל זיצט אַ רױטע רױז.

װי קומט אַ רױז אױף אַן עפּלבױם? טראַכט איך. איך חלום דאָך ניט מער. איך רוק אַרױס דעם קאָפּ, רײַב אױס די אױגן. נײן ס׳איז ניט קײן רױז, ס׳איז אַ רױטער פֿױגל, אַ קאַרדינאַל בײַ מיר אױפֿן עפּלבױם.

אַ חשובֿער גאַסט, טראַכט איך, אַ בכּבֿודיקער גאַסט, מ׳דאַרף פֿאַר אַזאַ גאַסט שטעלן כּיבוד. אַ רױטער פֿױגל איז אַ גוטער סימן. איך גלײב אין סימנים, רמזים און חלומות. איך גלײב אין רױטע און אין בלױע פֿײגל, אַפֿילו אין שװאַרצע אױך.

נאָך אַ נאַכט פֿון קאָשמאַרן — איז אַ זוניקער פֿרימאָרגן מיט אַ רױטן פֿױגל אױפֿן בױם אַ גוטער אָנזאָג. עס קאָן מײנען אַ בריװ פֿון װײַטן, אַ בריװ געשריבן מיט רױטן טינט. עס קאָן אױך מײנען דאָס גרױסע געװינס, אַ רײַזע איבערן ים, אָדער גאָר פּשוט אַ װערעמל אין גראָז, איבער װעלכן דער קאַרדינאַל פּלאַנט צו פּראַװען זײַן פֿרישטיק.

איך האָב ניט געװאָלט צולאָזן אַזאַ ברוטאַלן געדאַנק. ערגעץ װוּ אין דעם רײַכן אױגוסט־גאָרטן, אין דעם געמיש פֿון רױט און גרין, בלױ און געל, מוז זײַן אַן אַנדער ענטפֿער. און אױב ניט אין מײַן גאָרטן, איז אפֿשר איבער מײַן שכנהס פּלױט? די נאַטור װײסט ניט פֿון קײן גרענעצן. די גאָלדענע גלאַדיאָלע װאָס זי האָט פֿאַרזעצט, האָט פֿאַרװאָרפֿן איר שלאַנקן האַלדז איבערן שטעכיקן גדר צו זון אין קײנעמס לאַנד אַ טיר צו זיך אַלײן. װײַטער אַ ביסל אױף מײַן שכנהס טעראַסע האָב איך דערזען אַ װײַסן קעגנשטאַנד, און נאָך אײדער איך האָב באַנומען װאָס איך זע — האָט דאָס האַרץ מיר שױן אָנגעזאָגט אַן אומגליק. דאָס שיסעלע מילך אױף מײַן שכנהס טעראַסע האָט גערעדט פֿאַר זיך אַלײן. איך האָב געװוּסט, אַז זי איז ניט קײן ליבהאָבערין פֿון בעלי־חײם.

מײַן קאַץ! — האָב איך זיך אַ כאַפּ געטאָן פֿאַרן קאָפּ. איך בין אַרױס אין דרױסן און גענומען רופֿן: “קאָטערל, קאָטערל!” ניטאָ דאָס קאָטערל.

געװײנלעך װאַרט ער אױף מיר, זיצט געדולדיק אױפֿן אײבערשטן טרעפּל ביז איך ברענג אים זײַן עסן. איך װײס אַז מײַן שכנה האָט פֿײַנט קעץ, אױך הינט האָט זי פֿײַנט. די װעװערקעס װאָס צעגראָבלען איר גראָז, אַפֿילו די פֿײגל, זאָגט זי, זענען אַ nuisance, אַן אָנשיקעניש. זײ לאָזן צײכנס אױף די שטולן בײַ איר אין גאָרטן, פּיקן אױף די זערנעס װאָס זי פֿאַרזײט. מײַן אױפֿרעגונג װאַקסט. די מילך אין טעלערל איז האַלב אױסגעלײדיקט. מיר װערט הײס און קאַלט. איך בלײַב שטײן אין מיטן הױף, קײן זאַך רירט זיך ניט. די בראַטקעלעך שטײען פֿאַרקלערטע, מיט אָפֿענע בעכערס אַנטקעגן דער זון. איך זוך מיט די אױגן צװישן די קשאַקעס, װאַנדער פֿון קוסט צו קוסט און מײַן בליק בלײַבט הענגען אױף אַ װײַס שטיקל פּעלץ װאָס ליגט אין רױטן בלומענבעט.

איך אײַל זיך ניט מער. איך דער­נענטער זיך לאַנגזאַם, ריר אָן דעם װײַסן פֿוטער פֿון מײַן קאַץ װאָס ליגט שטײַף, אָן לעבן. און װײַל איך האָב מער ניט געהאַט װאָס צו זאָגן, האָב איך אַרונטערגענומען דאָס בלומענטיכל פֿון מײַן קאָפּ, אײַנ­געװיקלט דעם פֿאַרשטאַרטן גוף און באַגראָבן אונטער דעם עפּלבױם, אונ­טער דער צװײַג װוּ דער רױטער פֿױגל איז פֿריִער געשטאַנען.

זאָל דער רױטער פֿױגל דיר לײַכטן, װי אַ יאָרצײַט־ליכט, — זאָג איך און װי איך האָב דאָס אַרױסגעזאָגט, האָב איך זיך דערמאָנט אַז הײַנט איז דער אַכצנטער אױגוסט.

מיט צװאַנציק יאָר צוריק איז ער אַזױ געלעגן אױף אַ גאַס אין ליאָן. אַ גאַנצן מעת־לעת איז ער אַזוי געלעגן, ביז די אַמעריקאַנער באַפֿרײַונגס־אַרמײ איז אַרײַן און אים צו קבֿורה געבראַכט.

איך בין אַרײַן אין שטוב און געלאָזט די זון אין דרױסן. איך האָב ניט געװאָלט קוקן אױף די רײַפֿע עפּל װאָס אױף מײַן בױם, ניט אױף דעם בלױ פֿון הימל, ניט אױף דער בליִונג פֿון דער ערד. איך האָב זיך אומגעקערט צו אַן אַנדער רעאַליטעט, אַ רעאַליטעט װעלכע איך אַלײן האָב באַשאַפֿן: די בילדער אױף דער װאַנט, דאָס מעבל, די לאָמפּן, דאָס גרױסע משפּחה־בעט. הינטער דעם זײַדענעם צודעק פֿון בעט צײכנט זיך דער אױסגעפֿורעמטער אָפּדרוק פֿון מײַן מאַן. זײַן מאַסיװער קערפּער פּאַסט זיך אַרײַן אין דער פֿאָרעם װי אין אַ געגאָסענעם פּאַנצער. איך שטײ און קוק האַלב אין שרעק, האַלב אין פֿאַרלעגנהײט, װי איך װאָלט דערװאַרט צו הערן דעם חוזק־טאָן װאָס באַגלײט אַלע מאָל זײַנע װערטער.

מײַן מאַן ראַנגלט זיך מיט זײַנע אײגענע מזיקים. װאָס מער מיר װילן זײ באַגראָבן, אַלץ מער שטײען זײ אין װעג. זײ טײלן דאָס בעט, פֿילן אָן די װױנונג, די לופֿט מיט װעלכער מיר אָטעמען.

גראָד אין יענער צײַט פֿון אומ­קום איז מיר באַשערט געװען טועם צו זײַן דעם טעם פֿון ליבע: אָנצינדן דעם פֿאַקל װאָס רײכערט אָן פֿלאַם. איך קער זיך אום אין געדאַנק צו די נאַכטיקע קאָשמאַרן, די געװעלבטע כװאַליע איבערן מײַן קאָפּ, װי אַ שװאַרצער טרױער־שלײער אױף דער פּוקל־פּלײצע פֿון אַן אַלמנה. איך זע ניט דעם בױם אין מײַן גאָרטן. דער בױם װאָס שטײט פֿאַר מײַנע אױגן האָט קײן בלעטער ניט. דאַרע צװײַגן, צעבראָכענע פֿון װינט, װאַלגערן זיך בײַ אים צופֿוסנס. איך קלײַב די צװײַגן מיט ריטואַל פֿון אַ כּהן. איך שפּרײט זײ אױס אױפֿן האַרצן, װי אױף אַ מזבח. מיט אַ ליכט פֿון רײנעם בינענװאַקס צינד איך אונטער דאָס פֿײַער. דער רױך װאָס גײט אױף שמעקט װי געפּרעגלטער האָניק. אַזױ האָבן געשמעקט די האָר פֿון מײַן געליבטן װען ער האָט מיר געגעבן דעם ערשטן קוש.