Yiddish Writers Speak
March 7, 2018, 9:30am

יחיאל שרײַבמאַנס מיניאַטורן שילדערן דאָס שטעטלדיקע לעבן

Yekhiel Shraybman's Vignettes Evoke Shtetl Life

  • Print
  • Share Share

אַ ברונעם וואָס סקריפּעט, אַן אַלטער דיין וואָס וויל נישט עפֿענען די אויגן — דאָס זענען די אימאַזשן וואָס דער שרײַבער יחיאל שרײַבמאַן לעבט אויף מיט זײַנע בילדערישע מיניאַטורן וועגן זײַן מאָלדאַווישן היימשטעטל ראַשקעוו.

אין דעם ווידעאָ דערציילט ער וועגן זײַנע יאָרן אין ייִדישן טעאַטער אין בוכאַרעשט, ווען יונגע שרײַבער און טוער פֿון ראַשקעוו און טשערנאָוויץ פֿלעגן אײַנשטיין בײַ אים אין שטוב. ער דערמאָנט די טאַלאַנטירטע בעסאַראַבישע ייִדישע שרײַבער פֿון יענע יאָרן, בפֿרט זעליג בערדיטשעווער, דער מײַסטערישער פֿאָלקספּאָעט וואָס די ליטעראַרישע עליטע האָט דעמאָלט נישט אָפּגעשאַצט ווי געהעריק, כאָטש זײַנע לידער זענען געווען שטאַרק באַליבט בײַ די בעסאַראַבער ייִדן.

שרײַבמאַן דערציילט אויך וועגן די שרעקלעכע יאָרן בעת און נאָך דער צווייטער וועלט־מלחמה, ווען ער און זײַנע קאָלעגעס האָבן ווײַטער געשאַפֿן אויף ייִדיש, אַפֿילו אויב פּשוט דאָס אָנשרײַבן אַ בריוו דעם טאַטן האָט געקענט גורם זײַן מע זאָל אַרעסטירט ווערן. הײַנטצוטאָג, באַטאָנט ער, דאַרף דער עיקר פֿון יעדן שרײַבער זײַן אויפֿצולעבן דאָס שטעטל פֿון וואַנען ער שטאַמט ווײַל במשך פֿון דער געשיכטע פֿון די ייִדן אין מיזרח־אייראָפּע איז דאָס שטעטל פֿאָרט געווען „די ייִדישע מלוכהשאַפֿט אין גלות‟.

דער דאָזיקער דאָקומענטאַר־פֿילם איז איינער פֿון צען, אין וועלכע אָנגעזעענע ייִדישע שרײַבער און קולטור־טוער פֿונעם עלטערן דור רעדן אָפֿן־האַרציק וועגן זײַער לעבן. די פֿילמען זענען רעזשיסירט געוואָרן פֿונעם ייִדישן שרײַבער און לאַנגיאָריקן פֿאָרווערטס־רעדאַקטאָר באָריס סאַנדלער און פּראָדוצירט געוואָרן פֿון דער „פֿאָרווערטס‟־אַסאָציאַציע ווי אַ די־ווי־די סעריע מיטן נאָמען, „מאָנאָלאָגן פֿון ייִדישע שרײַבער‟.

A squeaky well, an old Jewish judge who refuses to open his eyes – these are the images that the writer Yekhiel Shraybman brings to life with his vivid vignettes about his Moldavian hometown, Rashkev.

In this video he describes his years in the Yiddish theater in Bucharest, when young writers and activists from Rashkev and Chernovitz would stay at his house. He mentions the talented Bessarabian Yiddish writers of that period, especially Zelig Berditchever, the masterful folkpoet whose artistry wasn‘t yet appreciated by the literary elite, although his songs were very popular among the Bessarabian Jews.

He recounts the terrible years during and after WW II when he and his colleagues continued writing in Yiddish, even though merely writing a letter to one’s father could lead to one‘s arrest. Today, he says, the essence of every writer needs to be to bring back to life the shtetl of his ancestors, since throughout the history of East European Jewry, the shtetl served as “the cradle of Jewish nationhood in the diaspora”.

This documentary is one of ten in which acclaimed Yiddish writers and cultural figures of the pre-war generation speak openly about their lives. The films (in Yiddish with English subtitles) were directed by award-winning writer and former Forverts editor Boris Sandler and produced through the Forward Association as a DVD series called “Monologues of Yiddish Writers”.


Back to ייִדישע שרײַבער דערציילן