Dr. Berger Answers Your Health Questions

שיקט אײַערע שאלות צו: sholemberger@yiddish.forward.com

איז די ריזיקע פֿון ראַק העכער בײַ פֿרויען אָן קינדער?

Do Childless Women Run a Higher Cancer Risk?

פֿון שלום בערגער

  • Print
  • Share Share

ליבער ד”ר בערגער,

איך בין אַ פֿרױ אױפֿן שװעל פֿון װערן אַ דרײַסיק־יאָריקע, און איך בין נישט קײן חתונה־געהאַטע. איך הײב אָן לעצטנס צו פֿאַרשטײן אַז איך װעל אפֿשר פֿאַרפֿעלן די געלעגנהײט צו געבױרן ביאָלאָגישע קינדער. עס פֿאַרשטײט זיך אַז עס פֿאַלן מיר אײַן פֿאַרשײדענע מחשבֿות דערװעגן, אָבער אפֿשר קענט איר מיר העלפֿן מיט אײנער פֿון זײ: איך האָב געהערט אַז פֿרױען װאָס האָבן נישט קײן קינדער לײַדן אָפֿטער פֿון ראַק. צי איז דאָס אמת (כאָטש איך פֿאַרשטײ אַז פֿאַר זיך איז דאָס נישט קײן גוטע סיבה צו געבױרן אַ קינד)? װאָס מײנט איר אין אַלגעמײן װעגן דער „נאַטירלעכקײט‟ פֿון געבױרן צי נישט געבױרן קינדער, און װי אַזױ דאָס קען װירקן אױפֿן גוף?

אײַער
„כ’וויל בעסער אַרויסברענגען ביכער ווי קינדער אויף דער וועלט‟


טײַערע „ביכער‟,

מע קען טענהן, אַז די האָרמאָנען וואָס ווערן אויסגעשיידט פֿון די אייערשטאָק ביז דער מענאָפּויזע קענען טאַקע העכערן די ריזיקע פֿון ראַק. אַלץ וואָס פֿאַרלענגערט די צײַט ווען דער גוף ווערט אויסגעשטעלט אויף די האָרמאָנען קען פֿאַרהעכערן די ריזיקע (צום בײַשפּיל, אַ מיידל וואָס הייבט אָן זייער יונג צו מענסטרויִרן, אָדער זייער אַ שפּעטע מענאָפּויזע) און אַלץ וואָס פֿאַרמינערט די צײַט פֿון האָרמאָנען־אויסשיידונג (למשל, דאָס טראָגן) קען פֿאַרקלענערן די ריזיקע.

דאָס אַלץ רעדט זיך גרינג. וואָס ווײַזן אָבער די וויסנשאַפֿטלעכע שטודיעס, און צי דאַרף מען זיך זאָרגן וועגן אַ פֿאַרבינדונג צווישן נישט-האָבן און ראַק? אַ הײַיאָריקער סיסטעמאַטישער איבערבליק פֿון דער מעדיצינישער ליטעראַטור ווײַזט אָן, אַז דער שאַנס פֿון ברוסטראַק שטײַגט אויף אַנדערטהאַלבן מאָל בײַ פֿרויען וואָס געבוירן נישט קיין קינדער. איידער מע ווערט אומרויִק, דאַרף מען אָבער פֿאַרשטיין וואָס דאָס מיינט. ערשטנס, איז וויכטיק צו פֿרעגן: „1.5 מאָל — וואָס?‟ אויב דײַן ריזיקע פֿאַר ברוסטראַק איז נישט היפּש העכער פֿון דער געוויינטלעכער באַפֿעלקערונג, וועט זיך אפֿשר נישט שטאַרק בײַטן דײַן גורל פֿון אַזאַ כּפֿלונג. צווייטנס, כאָטש פֿון אַזאַ קראַנקייט לעקט מען אַוודאי נישט קיין האָניק, איז נישט יעדער פֿאַל פֿון ברוסטראַק גלײַך. מע קען באַהאַנדלען אַ ראַק, און מע קען אַפֿילו פֿאַרהיטן אין פֿאָרויס מיט פּילן. דאָס אַלץ פֿאָדערט אַ פּרטימדיקן שמועס מיט אַ פֿאַרלאָזלעכן דאָקטער צי קראַנקן־שוועסטער, וואָס איז באַהאַוונט אין די דאַטן און דײַנע פּריִאָריטעטן.

דאָס זעלבע איז אויך חל, מער ווייניקער, אויף ראַקן אין אייערשטאָק און ענדאָמעטריִום (דער אינעווייניקסטער מוסקל פֿון הייבמוטער), כאָשט די פּראָפּאָרציעס, און די פֿאַרלאָזלעכקייט פֿון די שטודיעס, זײַנען אַ ביסל אַנדערש. פֿאַראַן אויך באַווײַזן וועגן אַנדערע ראַקן וואָס זײַנען נישט אַזוי זיכער.

לאָמיר אָבער דאָס אַלץ באַטראַכטן אויף אַן אַנדער אופֿן. ביסט אַוודאי גערעכט, אַז די ראַק-ריזיקע אַליין איז נישט גענוג אַ סיבה צו האָבן קינדער. און נאָך דערצו: ווען מיר וואָלטן געווען דאָקטער און פּאַציענטקע, אין איין צימער, וואָלט איך דיך געפֿרעגט: צי מיינסטו דען טאַקע, אַז 30 יאָר איז דער סוף פֿון האָבן קינדער? מע האָט הײַנט קינדער העט אין די 30ער; אַפֿילו „אַלטיטשקעס‟ אין די 40ער מעגן אויך! (שוין אָפּגערעדט פֿון האָבן קינדער אָן אַ מאַן, אַדאָפּטירן, וכ’).

כ’וואָלט אויך געפֿרעגט, וואָס באַאומרויִקט דיך באַזונדערש וועגן ראַק. זיכער וואַרפֿט „יענע קרענק‟ אָן אַן אימה, נאָר זי איז נישט די איינציקע קראַנקייט אויף דער וועלט. אפֿשר איז פֿאַראַן אַ ראַק אין דײַן משפּחה־געשיכטע וואָס פֿאָקוסירט דײַנע געדאַנקען און באַפֿאַרבט דײַנע באַגריפֿן? אָדער אפֿשר האָט די „ראַק־וויסיקייט‟ פֿון דער אַרומיקער געזעלשאַפֿט דיך באַווירקט? די מעלות און חסרונות פֿון האָבן קינדער זײַנען אַ סך טיפֿער ווי איין קראַנקייט.

לסוף, בין איך מסכּים אַז ביכער זײַנען פּונקט אַזוי וויכטיק ווי קינדער. ביידע קענען פֿאַרשאַפֿן נחת… און עגמת־נפֿש אויך.