קאָן מײַן אָפֿט פֿליִען העכערן די סכּנה פֿון אַ טראָמבאָז?

Does Frequent Flying Raise My Risk of a DVT?

פֿון שלום בערגער

ליבער ד״ר בערגער,

איך װױן אין אױסלאַנד און מוז דעריבער אָפֿט איבערפֿליִען דעם ים. בשעת לאַנגע אַעראָפּלאַן־רײַזעס װערן מײַנע פֿיס און קנעכלען אָנגעדראָלן. איך האָב מורא טאָמער דאָס איז אַ סימן אַז איך װעל אַ מאָל באַקומען אַ טראָמבאָז [DVT] בשעת אַ פֿלי. איך פּרוּװ שױן עטלעכע מיטלען; למשל, איך שטײ אױף אָפֿט בשעתן פֿלי און איך זיץ אין פֿאַרשײדענע פּאָזיציעס, אָבער דאַכט זיך, אַז עס העלפֿט נישט (אָדער נישט גענוג). טאָמער איז שײך: די שאַרנירן זענען בײַ מיר שפּירעװדיק און די װאָך שמאַרצן זײ באַזונדערש, און איך פֿיל אױך אַ סך אײַנשטשעמענישן אין פֿאַרשײדענע טײלן גוף װען איך זיץ אױף אײן אָרט אַ לאַנגע צײַט. װאָס קען איך טאָן כּדי דאָס פֿליִען זאָל נישט אַזױ שעדיקן מײַן גוף? דאַרף איך זיך זאָרגן וועגן אַ מעגלעכן טראָמבאָז?

רייזע טאָרנער
ישׂראל

---

טײַערע רייזע,

קודם־כּל, אַ וואָרט פֿאַר די לייענער וואָס ווייסן נישט. דײַן פֿראַגע האָט צו טאָן מיט די אַזוי־גערופֿענע DVTs, בלוט־פֿאַרגליווערונגען פֿון די טיפֿע ווענעס פֿון די פֿיס, און ווי אַזוי מע קען זיי פֿאַרהיטן. ווי דו ווייסט, קערן אַזעלכע בלוט־טראָמבאָזן אַרויסרופֿן אויפֿגעשוואָלענע שינביינען וואָס קענען זיך צערײַסן. נאָך וויכטיקער: אין געוויסע זייער זעלטענע פֿאַלן, זײַנען DVTs מסוגל אָפּצוברעכן זיך פֿון בלוט־געפֿעסל און „אַוועקפֿליסן‟ אין אַנדערע טיילן פֿון קערפּער. אַזעלכע עמבאָלוסן, וואַנדערנדיקע בלוט־פֿאַרגליווערונגען, קענען אָנטאָן שאָדנס אין לונג און מוח.

דאָס איז די שלעכטע בשׂורה. דער אמת איז, אַז געוויסע מענטשן מוזן זײַן מער אויף דער וואַך קעגן אָנגעשוואָלענע פֿיס בכלל צוליב קרענקען אין די בלוטגעפֿעסלעך (צום בײַשפּיל, צוקער־קראַנקייט אָדער אַ פֿעלער אין די אַרטעריעס). דאָס איז אויף זיי חל סײַ אין אַן עראָפּלאַן סײַ אויף דער ערד.

מענטשן וואָס זײַנען, בדרך־כּלל, געזונט מעגן אָבער וויסן אַז אַזעלכע טראָמבאָזן אויף עראָפּלאַנען זײַנען נישט אַזוי פֿאַרשפּרייט, און זייער זעלטן פֿאַרבונדן מיט סימפּטאָמען. אַן אַקאַדעמישער איבערזיכט פֿון שײַכותדיקע שטודיעס האָט באַשטעטיקט אין יאָר 2007, אַז לונג־עמבאָלוסן (DVTs וואָס וואַנדערן איבער אין די לונגען) קומען פֿאָר 27 מאָל פֿון יעדע מיליאָן פֿליִען, כּמעט אַזוי אָפֿט ווי געטראָפֿן ווערן פֿון אַ בליץ. אַ האַלב פֿון איין פּראָצענט (1 פֿון 200) פֿון אַלע DVTs פֿון פֿליִען ווערן פֿאַרבונדן מיט סימפּטאָמען בכלל.

ווי אָפֿט קומען זיי פֿאָר און וואָס פֿאַרהעכערט די ריזיקע דערפֿון? אין אַן אַנדער שטודיע דורכגעפֿירט אין בריטאַניע אין 2008, האָט מען אויסגערעכנט, אַז 50 פֿון 2,800 עראָפּלאַן־פּאַסאַזשירן האָבן געהאַט פֿיס־טראָמבאָזן, נאָר קיינער נישט מיט סימפּטאָמען. זיי קומען פֿאָר אָפֿטער אויף לענגערע פֿליִען און בײַ מענטשן מיט פּראָבלעמען אין די ווענעס און אַרטעריעס.

כּדי צו פֿאַרהיטן זיי, קען מען טאָן איין זייער עפֿעקטיווע זאַך: אָנטאָן זיך אַ פּאָר לאַנגע טעראַפּעווטישע עלאַסטישע זאָקן (בלע״ז compression stockings). די וויסנשאַפֿטלעכע ליטעראַטור ווײַזט אויף, אַז זיי טויגן זיך אויס צו פֿאַרהיטן בלוט־פֿאַרגליווערונגען אין די פֿיס. קויפֿן קען מען זיי אין אַזעלכע מאָדישע קאָלירן ווי שוואַרץ, בייזש און ברוין — אפֿשר אַ נישע פֿאַר אַ געניטן מאָדיסט.

פֿאָר זשע געזונטערהייט אָן קיין גרויסע דאגות: די פֿיס-טראָמבאָזן קומען פֿאָר זעלטן אויף די פֿליִען, ווערן בדרך־כּלל נישט פֿאַרבונדן מיט סימפּטאָמען, און קענען אויסגעמיטן ווערן דורך עלאַסטישע זאָקן.