Boris Sandler

אַ חגא אויף דער זוניקער לאָנקע

A Holiday in the Sunny Meadow

פֿון באָריס סאַנדלער

  • Print
  • Share Share

אויף דער זוניקער לאָנקע איז ווי שטענדיק געווען זשומיק און פֿריילעך. אַז העלפֿאַנדל עלי לערנט דעם אַלף־בית, האָט מאַלפּעלע מאַניע צעפּויקט אַלע זײַנע חבֿרים. זי האָט שוין געוווּסט, אַז איר נאָמען הייבט זיך אָן פֿונעם אות „מם”. מאַניע האָט דערמיט זייער שטאָלצירט און געהייסן אַלעמען זי רופֿן נאָר „מם”.

איצט האָבן אַלע עליס פֿרײַנד פֿון דער זוניקער לאָנקע געוואָלט אויך האָבן אַ קורצן און שיינעם נאָמען פֿונעם אַלף־בית. אין אַ טאָג איז עלי אַרויף אויפֿן סאַמע שפּיץ פֿון דעם זוניקן בערגל און געהייסן זײַנע פֿרײַנד זיך אויסשטעלן אַרום אים. מיט זײַן שנוק האָט ער אָנגעוויזן יעדעס מאָל אויף אַן אַנדער חבֿרל און הויך אויסגערופֿן זײַן נײַעם נאָמען:

„הירש־הערשעלע — ׳הא׳, וואָלף־וועלוועלע — ‘וואָוו’, זעברעלע־זעלמע — ‘זיין’…” — און אַזוי אַן אות נאָך אַ אות.

ווען ס’איז געקומען צום צווילינג פֿיקסלעך — איין פֿיקסל האָבן אַלע גערופֿן מיטן צונאָמען „געלער”, און דאָס צווייטע — „רויטער”, האָט עלי זיך אויף אַ רגע פֿאַרלוירן. ער וואָלט זיי אַוודאי ביידע געדאַרפֿט אָנרופֿן מיטן אות „פֿא”. אינעם אַלף־בית איז אָבער דאָ נאָר איין אות „פֿא”. וואָס זשע טוט מען מיטן צווייטן פֿיקסל? אין אַזעלכע שווערע פֿאַלן דערמאָנט זיך עלי אין זײַן זיידע. אויך איצט איז אַזוי געשען, און עלי האָט דערהערט ווי דער זיידע זאָגט אים: „זאָל דער ׳געלער׳ זײַן אַ ׳פֿא׳ און דער ׳רויטער׳ — אַ ׳פּא׳!” — און אַזוי איז געבליבן. איצט האָט מען שוין תּיכּף דערקענט, ווער איז פֿון זיי ווער, ווײַל איין פֿיקסל האָט מען גערופֿן „פֿא”, און דאָס צווייטע פֿיקסל — „פּא”.

די קורצע קלינגעוודיקע נעמען זײַנען זייער געפֿעלן געוואָרן די חיהלעך. באַזונדערס זײַנען זיי צו ניץ געקומען בײַם שפּילן זיך. די באַליבטסטע שפּיל אויף דער זוניקער לאָנקע איז געווען „באַהעלטערלעך”. די חיהלעך האָבן אין איר געשפּילט ווי אַלע קינדערלעך אויף דער וועלט. איין חיהלע האָט געזשמורעט, דאָס הייסט, פֿאַרמאַכט די אויגן, און די אַנדערע חיהלעך האָבן זיך באַהאַלטן. און דאָך, איז עס איצט אויף דער זוניקער לאָנקע פֿאָרגעקומען אַ ביסל אַנדערש. דאָס חיהלע, וואָס האָט געוואַרט ביז זײַנע חבֿרימלעך וועלן זיך באַהאַלטן, האָט אויף אַ קול געציילט די ערשטע צען אותיות פֿונעם אַלף־בית:

„אַלף, בית, גימל —
פֿליט אַ טויב אין הימל,
דלתּ, הא, וואָוו —
קומט דער שפּיל אַ סוף,
זין, חית, טית, יוד —
גיי איך זוכן, באַהאַלט זיך גוט!

די חיהלעך זײַנען שוין אַזוי צוגעוווינט געוואָרן צו זייערע נײַע נעמען, אַז ווען די מאַמעס פֿלעגן זיי רופֿן אַהיים, האָט קיינער זיך נישט אָפּגערופֿן אויף זײַן אמתן נאָמען. נאָך מער: עס פֿלעגט טרעפֿן, אַז די קינדער, די עלטערן זאָלן נישט פֿאַרשטיין וועגן וועמען זיי סודען זיך, האָבן אָנגערופֿן זייערע חבֿרים מיט די נעמען פֿונעם אַלף־בית. 

איין מאָל איז עלי געקומען אויף דער לאָנקע אין איינעם מיט זײַן זיידע. אַלע היהלעך האָבן אויפֿגעהערט זיך שפּילן און דעם אַלטן אליהו בן פּיל אַרומגערינגלט. ער האָט זיי געבעטן זיך זעצן אויפֿן גראָז און צו זיי געזאָגט אַזוי:

„הײַנט איז בײַ מיר דער זוניקסטער טאָג אין מײַן לעבן. כ׳האָב געמיינט, אַז מײַנע גרויסע אַלטע אויערן וועלן שוין מער קיין מאָל נישט הערן אַ ייִדישן אות. אַז די שיינע קלאַנגען פֿון מײַן קינדשאַפֿט און יוגנט זײַנען געבליבן פֿאַרטויבט אויף שטענדיק. איצט זע איך, כ׳בין געווען נישט גערעכט. אַז מע לעבט, דערלעבט מען… אָט דאָס איז ייִדיש!”

ער האָט זיך אויסגעדרייט צו זײַן אייניקל, און אַלע האָבן דערזען, אַז לעבן עליס פֿיס שטייט אַ מאָדנע קעסטעלע, פֿון וועלכן עס שטעקט אַרויס אַ גרויסער בלעכענער אויער. נאָר לייבעלע אַריה האָט געוווּסט, אַז די זאַך הייסט גראַמאָפֿאָן.

עלי האָט אַ דריי געטאָן דאָס הענטל בײַ דער זײַט פֿונעם גראַמאָפֿאָן און איבער דער זוניקער לאָנקע האָט זיך דערהערט דאָס שיינע לידעלע וועגן „ייִדיש”:

אויפֿן פּריפּעטשיק ברענט אַ פֿײַערל
און אין שטוב איז הייס,
און דער רבי לערנט קליינע קינדערלעך
דעם אַלף־בית…

בײַ די לעצטע ווערטער האָט אליהו בן פּיל פֿאַרריסן זײַן צעקנייטשטן שנוק צום הימל און אַרויסגעלאָזט אַ הילכיקן לאַנגן געברום. און פּלוצעם האָבן פֿון דעם גראַמאָפֿאָן, דורך דעם גרויסן אויער, אָנגעהויבן אַרויספֿליִען פֿייגעלעך. צוויי און צוואַנציק פֿייגעלעך, און יעדעס פֿייגעלע האָט אויסגעזען אַנדערש. אַ געפּלעפֿטער, האָט עלי געשעפּטשעט:

„משפּחה אַלף־בית!…” 

ער האָט געקוקט ווי די פֿייגעלעך שוועבן אין דער לופֿטן. אין שפּיץ פֿון דער כאָפּטע פֿייגעלעך־אותיות האָט ער דערקענט דאָס פֿייגעלע פֿון זײַן חלום — אַלף.

אַלע קינדערלעך־חיהלעך האָבן אָנגעהויבן פּאַטשן „בראַוואָ”, ווי זיי וואָלטן געזעסן אין צירק און געזען אַ מעשׂהדיקע פֿאָרשטעלונג. דער אַלטער אליהו בן פּיל האָט נאָך אָבער נישט פֿאַרענדיקט מיט זײַנע שיינע קונצן. ער האָט ווידער פֿאַרריסן זײַן שנוק און שוין צוויי מאָל הויך אויסגעטראָמבעט. די קרוינען פֿון די אַלטע דזשאָנגל־ביימער אַרום דער זוניקער לאָנקע האָבן אָנגעהויבן זיך שטיל הוידען. און ס׳איז געשען אַ נס. הונדערטער און אפֿשר טויזנטער דראַקאָנען־שמעטערלינגען האָבן פֿאַרפֿלייצט די זוניקע לאָנקע. זיי זײַנען געווען פֿון פֿאַרשיידענע קאָלירן: רויטער, אָראַנזש, געלער, גרינער, בלויער, טונקלבויער, פֿיאָלעטער. ס’האָט אויסגעזען, אַז אַ רעגן־בויגן האָט זיך צעשפּרייט אויפֿן גרינעם גראָז, ווי אַ כּישוף־טעפּעך.

גרויס איז געווען עליס פֿרייד, ווען אויפֿן שפּיץ פֿון זײַן שנוק האָט זיך אַראָפּגעלאָזט זײַן אַלטער באַקאַנטער בלויער דראַקאָן־דלתּ.

„שלום־עליכם, דלתּ!” — האָבן געקוועלט עליס אויגן.

„עליכם־שלום! — האָט אים געענטפֿערט דראַקאָן־שמעטערלינג, — זעסט, איצט בין איך נישט עלנט. איך בין געקומען צו פֿליִען מיט מײַנע פֿרײַנד. זיי טראָגן אַלע די נעמען פֿון אַלף־בית. מיר זײַנען איין גרויסע משפּחה.

יענע נאַכט האָט העלפֿאַנדל עלי לאַנג נישט געקאָנט אַנטשלאָפֿן ווערן. ער איז געלעגן אויף זײַן געלעגער און געקוקט אַרויף, דורכן קליינעם פֿענצטערל אויפֿן דאַך פֿון זײַן צימער. ווײַט, ווײַט אויבן האָט צו אים אַראָפּגעפֿינקלט זײַן באַקאַנט שטערנדל. עלי האָט נאָך דעמאָלט נישט געוווּסט, אַז אויך אין דער וועלט פֿון שטערן זײַנען דאָ שטערנדלעך, וואָס מע רופֿט זיי מיט די נעמען פֿון ייִדישן אַלף־בית.