זאָל מען באַקעמפֿן די אינטערנעץ, צי נישט?

So Should We Be Fighting the Internet Or Not?

פֿון יהושע כּהנא

עס איז לעצטנס אוועק א איד, ר׳ שאול יצחק ראבינאוויטש, א רביש אייניקל מיט א פלאטשיגן הוט, וואס איז די לעצטע פאר יאר באקאנט געווארן װי א קעמפער קעגן טעכנאלאגיע.

ער האט געהאלטן אז אפילו מיט א פילטער, אפילו לצורך פרנסה, נישט געקוקט אויפן היתר פון רבנים, זענען די כלים אסור. ער איז אלײן ארומגעגאנגען פון שיל צו שיל, פון מנין צו מנין אויסרופן און אויסשרייען אז די כלים זענען אסור. ער האט זיך מיט דעם נישט באנוגנט. ער האט פארשפרייט צעטלעך און קינדער קארטלעך מיט א סך רעטאריק קעגן די מאשינקעס. דאס אלעס האט אנגעזייט א טעראר, אדער התעוררות, עס האט אנגעהויבן ווערן א בושה צו פארמאגן א סמארטפאון בפרהסיא. 

אויף דער אינטערנעט געפינען זיך צוויי היימישע וועבזייטלעך אויף יידיש: „קאווע שטיבל‟ און „אײ וועלט‟. לויט קאווע (דער הויפט־שטראם מיינונג) איז דער פרומער שאול יצחק נישט מער ווי א שלעכטער פרומיאק. דער טיטל פונעם שמועס־פאדעם איז „שאול יצחק ראבינאוויטש פירט מלחמה קעגן אונזערע קינדער‟. ער ווערט דארטן אראפגעמאלן ווי אן אנזייער פון כאאס, א משפחה צעברעכער, א חוצפהניאק, א פורץ גדר קעגן הוראת הרבנים, א פרומער הפקר יונג וואס ווייסט נישט קיין אחריות פון מחיה וכלכלה, פון ברענגען פרנסה. זיין פלאם פייער איז א טארקאמעוועדא פייער, נישט אן איידעלער אידישער, ער דארף נישט עפעס אנדערש נאר תשובה טון אויף זיינע מעשים רעים. ער וועט מגולגל ווערן אין א באַשעפעניש פינקט װי אַלע פראָסטע יונגען ביז ער וועט באקומען זיין תיקון. די מיינונגען ווערן געזאגט מיט זיכערקייט, זיי זענען איבערצײַגעװדיק. אין קאווע ווערט מען נישט סתם אזוי נתפעל פאר א הייליג פנים.

קום איך אבער אין „איי וועלט‟, זע איך א פארקערטער וועלט: שרייעדיגע ווערטער מיט א פרומער הייליגקייט:

„הרה”צ בנש”ק (רביש קינד) ר’ שאול יצחק דער לוחם מלחמות השם — א איד א צדיק וואס האט זיך אוועקגעגעבן פארן באשעפערס כבוד מיט מסירת נפש, ווי דער אמאליגער אידישקייט קעמפער ר’ הלל קילאמייער אין זיינע צייטן. ער האט געראטעוועט אידישע שטיבער פון אונטערגיין אין אפגרונט פון שמוץ. ר’ שאול יצחק האט פאר זיינע בראווע טאטן געליטן בזיונות דורך מענטשן מיט קרומע מיינונגען אבער האט געשוויגן, געצייגט אייזערנע מידות, אייביג נאר באשטראפט די זינד אבער נישט דעם זינדיגן. צדיקי הדור האבן אויף אים געזאגט גרויסע זאכן, ער האט זיך געשלאגן מיט יענע חברה אליין. אוי געוואלד, וואס די וועלט האט פארלוירן!‟

לויט איי וועלט ווערט ער געבראכט אונטער די פליגלען פון דער שכינה הקדושה און די צדיקים מיט די גרעסטע מאס ליבע און שעצונג.

נו, ווער איז גערעכט? 

איז ער געווען א לייכטזיניגער פלאם פייערדיגער מענטש אן פארשטאנד צו יסודות פון פרנסה? א טעראר אנווארפער מיט א פארפרומטער טרייבקראפט, וואס זיין אייפער האט איבערגענומען ווי א צונאמי אויך נארמאלע רבנים? אדער פארקערט — א איד מיט אן אינערליכן גוטן פארשטאנד אז אינטערנעט איז נישט אזוי א מוז פאר פרנסה ווי מען מאכט עס, און סוף סוף װעט אפילו א געפילטערטער מכשיר אפקילן דעם חסיד, און רבנים זענען דורך זיינע טעטיקייטן געקומען צו דער זעלבער אנערקענונג? 

בלי ספק זענען דא מענטשן וואס זענען אים דאנקבאר, בלי ספק ער האט געהאט פיינע שטריכן אין טאג טעגליכן לעבן, אפשר אפילו געווען אן ארנטליכער מענטש. מען קען גלויבן אז ער האט אנגעווארעמט און מחזק געווען צעבראכענע הערצער, אבער מצד שני איז אויך נישט קיין ספק אז ער האט דורך זיינע מערכות אנגעווייטיגט מענטשן, אפילו צעשפּאָלטן גאַנצע משפּחות.

אמת, דער פרייז פון א מלחמה, טראץ די כונות און טאקטיקן, וועט שטענדיג האבן ווייטיקדיקע נאכפאלגן, דארף מען דערפאר באטראכטן די זאך מיט א ברייטערן בליק, און זען ווי געראטן די מלחמה איז געווען.

כדי בעסער צו פארשטײן בײדע צדדים דארף מען דא שטעלן דריי שאלות: 

1) איז דער אינטערנעט טאקע אזוי קריטיש פאר פרנסה? דאכט זיך אז מען קען עד היום נישט קלאר שטעלן צי אינטערנעט איז טאקע נײטיק פאר יעדן איינעם. אפשר איז עס טאקע רוב מאל מער א נעץ ווי א העלפער? נאך אלעם איז אינטערנעט ווייט נישט קיין גאָלד־גרוב פאר א געווײנדליכן מענטש. און אביסל מסירת נפש מעג א היימישער איד האבן.

2) טוט טאקע דער אינטערנעט מיט א פילטער אפקילן א פֿרומען איד? אויך דא איז שווער פעסטצושטעלן. עס קען אפילו עמיצער טענה’ן פארקערט, מען זעט א בהלה’דיגע וועלט אויפן עקראן [סקרין] און דאס קען גאר גורם זיין בענקשאפט צום היימישן זיכערן ווינקל. אזויפיל איז מסתמא יא קלאר, אינטערנעט נעמט אוועק די אמאליגע איידלקייט און תמימות צו דער טראדיציע און קהילה, אבער אפשר איז דאס טאקע גוט. אפענקייט קען אויך אפהאלטן פון שלעכטס.

3) דארפן זיך די ראשי־קהילות רעכענען מיט די נסיונות פון די „שוואכע‟ און דערפאר נישט אזוי מחמיר זיין מיט אינטערנעט? דאס צושטעלן זיך צו די „טונא בייגל‟ — יענע לײַט װאָס טראָגן נאָך דעם חסידישן לבוש אָבער פֿירן זיך נישט תּמיד חסידיש, איז בלי ספק א שאלה. זיי זענען דאך פֿונעם פראסטן פאלק, מיט א חשק צו דער גויאישער ליידיגקייט, נו, איז עפעס אזוי מוכרח אז מען דארף זיך צו זיי צושטעלן? איז זייער לעבנס שטייגער אזא רוחניותדיקער? זאלן זיי טאקע אפלאזן די שטותים און זיך צוגעוויינען הנאה האבן פון א גוט ווארט, א אידיש מאכל, א אידישער אינערליכקייט, עס וועט זיי נישט שאטן. 

די טענה איז נאר, אז דער צוגאַנג — אז אינטערנעט טויג נישט — איז בלויז לויט קנאישע, עקסטרעמיסטישע ברילן ווי טאקע ביי נאָכגײער פון הרב ראבינאוויטשעס זיידן דער רבי פון “קהילת משכנות הרועים” ז”ל, אדער די חסידים פון ר׳ אהרעלען אדער אנדער סאמעט־הוטיגע קרײַזן לויט וועמען א בילד פון א גוי און גויאישקייט איז מטמא די מחשבה. א פריצותדיג בילד טראגט גלייך אין שאול תחתית, אינעם טמא’נסטן גרוב. מה שאין כן, לויט אנדערע השקפות וואו יסודות פון אידישקייט מעסט זיך נישט צי מען האט געזען רייצנדיקע בילדער פון עולם הזה צי נישט, ביי זיי פארמאגט אידישקייט גאר אנדערע פונדאמענטן, און די פונדאמענטן קען אינטערנעט נישט אזוי לייכט אפקילן. אז אפילו עולם הזה און נסיונות איז פונעם געטליכן באשעפער, אז דער תכלית פון א איד איז צו לערנען דעם באשעפערס וועגן, רעדן צו אים, און ליב האבן זיינע קינדער און זיינע מצוות, קען דער אינטערנעט דאס טאקע אפקילן?!