איך קוק אַרויס אויף אַ ייִדישן ראַמאַדאַן

I Wish We Had a Jewish Ramadan

פֿון יהושע כּהנא

מיט עטלעכע וואכן צוריק האב איך געכאפט אַ שמואס מיט א פערסיער, א מוסלעמענער, דערציילט ער מיר אז אט אט קומט ראמאדאן, דער חודש־לאנגער תענית, ווען מוסלמענער פאסטן יעדן טאג און עסן א סעודה יעדע נאכט.

האב איך אים אויסגעפרעגט. איך האב דאך ליב צו שמועסן מיט כלערליי מינים מענטשן, און אז עס איז פון ראמאדאן און מוסלעמענער מנהגים איז עס מיר אודאי אינטרעסאנט.

פרעג איך אים וויאזוי עס גייט מיטן פאסטן און ווען און וויאזוי מען פאסט אפ (די מאלצייט נאך דעם). ענטפערט ער מיר וויליג, מיט אייפער, וויאזוי עס גייט צו. דער תענית הייבט זיך אן מיטן טאג, אז מען וויל קען מען עסן פארן זון אויפגאנג. אין די איצטיגע יארן אז ראמאדאן פאלט אויס אום זומער פאסט מען ביז שפעט, ביז ארום אכט אזייגער אוונט, אבער דערנאך פאסטן מען אויס אזאנס און אזעלעכץ. „אינעם מעטשעט דערלאנגט מען מכל טוב, און אלעס בחינם.‟

„אויכעט שווארמא?‟ פרעג איך. אויב האב איך מיט עפעס מחשיב געווען, פארערט, די מוסלעמענער איז עס צוליב זייערע פאעטישע קינסטלער און געבראטענע שווארמא.

„יא אודאי, וואס דען? ענטפערט ער, “שווארמא און אנדערע פליישן, בהרחבה גדולה.‟

„וויפיל דארף מען צאלן?‟

„וואס צאלן? בחינם, אלע קענען קומען, קריסטן, כינעזער, ווער עס וויל נאר.‟

„דאס הייסט, למשל אויך איך קען קומען?‟

„וואס פאר א פראגע, אט דא, צוויי גאסן אראפצי איז א מעטשעט, קום מאנטאג נאכט. אפילו אידן קומען.‟

דער ראמאדאן הייבט מיר אן כאפן, עס רינט מיר די זאפט אין מויל. ווייסט וואס דאס הייסט שווארמא בחינם און נאך וויפיל מען וויל?… ס׳איז אבער נישט כשר’ס אוודאי, הגם מוסלעמענער פלייש איז פארט זיך עפעס נישט אזוי מיטן ווארט “טרייפס”. די אראבישע קוילן נישט קיין דבר אחר, זיי שעכטן א שעפס, א קו, א ציג, אונזערע בהמות. אבער פארט נישט קיין אידישע שחיטה.

איי שווארמא! אז איך עס שווארמא, האבן זיך אלע צרות געלוינט, מען כאפט א בליק אויפן סענדוויטש אנגעשטאפט מיט בשר כבש, צושטויסענע, שמאלציג און געבראטן, מען פארמאכט די אויגן ווי ביי די פסח’דיגע כזיתים, מ’בייסט אריין, און מעין עולם הבא. א מזל איך בין נישט קיין קראי — ביי זיי איז שווארמא פארבאטן, א יענץ געשעפט.

איך דערמאן זיך ווי איין מאל אין צפת, בין איך אריין אין א שווארמא געשעפטל, פרעגן זיי מיר וואס אריינצוגעבן אינעם סענדוויטש אחוץ דעם שווארמא. זיצט דארט א איד, א ברוין פנים מיט א ברעסלאווער לאנגער בארד, אן איש חכם, האלט אינמיטן איינבייסן א גרויסער סענדוויטש, זאגט ער מיר: „ברודער, בלויז שווארמא, פאלג מיך, לייג גארנישט צו, זאל ער דעם סענדוויטש אנשטאפן ביזן לעצטן מיט שווארמא, אייביג טו אזוי וועסט נישט קיין חרטה האבן.‟

איך האב אים געפאלגט און טאקע נישט חרטה געהאט. אוי איז דער איד דער ברעסלאי געווען גערעכט! אז מען האט שווארמא ווער ברויך חומוס און חסה אדער אנדערע נארישקייטן? דאס איז נישט געווען דאס ערשטע מאל וואס איך הער אן עצה פון א ברעסלאוון און איך האב נישט קיין חרטה. למשל די עצה פון אן אנדערן אין צפת אז איך זאל צו זיך אליינס לאכן יעדן טאג פאר אומווייניגסטנס פינף מינוט. און אפשר איז גאר יענער, דער ברעסלאווער פון די שווארמא, געווען אליהו הנביא, מיר געקומען אויסלערנען עפעס אין לעבן.

הכלל, ווען אידן וואלטן געהאט א ראמאדאן, אפילו מער פון איין חודש, זאל זיין אפילו א גאנץ יאר וואלט איך געפאסט פאר א שווארמא יעדע נאכט.

---

יעצט א וויילע נאכן שרייבן דעם ארטיקל האב איך זיך פונקט אנגעשטאפט מיט שווארמא. עהה, קומט פארט נישט צו צו א בלאט גמרא. א כפרה שווארמא א כפרה ראמאדאן.