Oyneg Shabes
October 29, 2015, 12:15pm

צעשטערטע שׂימחות

Ruined Celebrations

  • Print
  • Share Share
Yehuda Blum

אַ פֿאָלק, װאָס קען זיך דערלױבן חוזק מאַכן פֿונעם טױט, מוז זײַן זיכער אין זײַן צוקונפֿט. די מחיצה צװישן הומאָר און דער חוצפּהדיקער גראָבקײט איז אַזױ דין, אַז ניט בלויז דער דערצײלער, נאָר אױך די איבערדערצײלער מוזן זײַן פֿאָרזיכטיק און אײדל. דערצו נאָך דאַרף מען װיסן, װען און װעמען דערצײלט מען אַזעלכע שײנע מעשׂהלעך.

נאָכן קורצן איבערבליק פֿון דער מאָדערנער פּאָפּולערער ליטעראַטור־און קינאָ־פּראָדוקציע װערט קלאָר, אַז די צאָל װערק מיט אומצאָליקע קרבנות איז ממש ניט פּראָפּאָרציאָנעל דער צאָל װערק מיט אײנפֿאַכע הומאַנישע סוזשעטן. דער טױט, װי אַ שרעקלעכע שױדערלעכע דערשײַנונג, האָט פֿאַרלױרן איר תּנ”כישן מאָראַלישן מײן. אין פֿאַרגלײַך מיט די הײַנטצײַטיקע ”פֿרײלעכע” קרימינעלע שעדעװרען, זעען אױס די ייִדישע ”שװאַרצעװאַטע” אַנעקדאָטן װי אַ תּמימותדיקער קינדער־שפּאַס.

* * *

חודש אלול. אַ ייִד קומט אױפֿן בית־עולם צו קבֿר־אָבֿות און זעט װי זײַנער אַ באַקאַנטער שטײט לעבן אַ קבֿר און בעתן זאָגט דעם מענה־לשון קרעכצט ער אַלע מאָל אױס:

‒ אױ, פֿאַר װאָס ביסטו געשטאָרבן? פֿאַר װאָס ביסטו אַזױ יונג אַװעק פֿון דער װעלט?

פֿרעגט אים דער ייִד:

‒ װער איז דאָס דער טױטער, נאָך װעמען קלאָגסטו אַזױ? דײַן פֿאָטער אָדער דײַן ברודער?

‒ נײן, ‒ ענטפֿערט דער װײנענדיקער ייִד, ‒ דאָס איז מײַן װײַבס ערשטער מאַן.

* * *

אַ פֿרױ איז, נעבעך, אָפּגעלעגן אַ פּאָר חדשים אין אַ קראַנקנבעט און סוף־כּל־סוף דערפֿילט, אַז, ניט פֿאַר אונדז געדאַכט, אָט־אָ־טאָ… האָט זי צוגערופֿן איר מאַן און אים געבעטן:

‒ דו זעסט דאָך, מײַן ליבער מאַן, אַז דער סוף מײַנער קומט שױן באַלד. דו װײסט דאָך, אַז כ’בין דיר שטענדיק געװען געטרײַ, בעט איך דיך, אַז דו זאָלסט מיר צוזאָגן, אַז װעסט חתונה האָבן מיט מײַן יונגער קוזינקע, פּערעלע. איך װיל ניט, אַז דו זאָלסט געבן אונדזערע קינדער אַ פֿרעמדע שטיפֿמאַמע.

‒ סטײַטש, ‒ רופֿט זיך אָן דער מאַן, ‒ װאָס רעדסטו עפּעס?… דו װעסט געזונט װערן און מיר‘ן נאָך לעבן צוזאַמען אַ סך יאָר. און צװײטנס, דאַרפֿסטו זיך גאָר ניט זאָרגן. איך האָב שױן אַלײן לאַנג געטראַכט װעגן נעמען דײַן קוזינקע.

* * *

אַ ייִד האָט געהאַלטן בײַם שטאַרבן. רופֿט ער צו זײַן װײַב און זאָגט צו איר:

‒ מילא, דו זעסט דאָך, אַז איך מוז גײן. בעט איך בײַ דיר אײן זאַך: אַז װען דו װעסט גײן אױף מײַן לװיה, זאָלסטו אָננעמען מײַן מאַמע בײַ דער האַנט און גײן מיט איר אין אײנעם דעם גאַנצן װעג.

‒ גוט, ‒ ענטפֿערט די פֿרױ, ‒ אױב דאָס איז דײַן צװאה, מוז איך דײַן װוּנטש נאָכקומען. אָבער, װיסן זאָלסטו, אַז איך װעל פֿון דײַן לװיה שױן קײן הנאה ניט האָבן…


Back to עונג־שבת