Boris Sandler

דאָס מאַלפּעלע מאַניע און דער בלויער דראַקאָן

Mania the Monkey and the Blue Dragon

פֿון באָריס סאַנדלער

  • Print
  • Share Share

(שײַכותדיקע אַרטיקלען: http://blogs.yiddish.forward.com/boris-sandler/198577/the-alef-birds-song-heard-from-the-old-phonograph/?)

Yehuda Blum

אַ גליקלעכער, וואָס זײַן זיידע, אליהו בן פּיל, האָט אים אויסגעלערנט עטלעכע ערשטע אותיות פֿונעם אַלף־בית, האָט עלי געהאַלטן זיי אין איין איבערחזרן. אַז קיינער זאָל אים ניט שטערן, האָט ער זיך אויסגעזוכט אין דזשאָנגל אַ שטיל ווינקעלע. ער איז געזעסן אויפֿן פּניאָק אונטער אַ פּאַלמע און אויסגעשריִען אויף אַ קול: אַריה־אַלף, בערעלע־בית, גענדזעלע־גימל…

דער זיידע האָט אים געהאַט דערקלערט: אַלץ, וואָס עס לעבט אויף דער וועלט, האָט אַ נאָמען. יעדער נאָמען הייבט זיך אָן פֿון אַן אייגענעם אות. דערמאָן זיך די נעמען פֿון דײַנע פֿרײַנד, וועט דיר זײַן גרינגער פֿאַרגעדענקען דעם אַלף־בית!”

האָט עלי אַזוי געטאָן. ווען עס איז געקומען צו דעם אות „דלתּ”, איז בײַ אים אַרויסגעפֿלויגן פֿונעם מויל דאָס וואָרט „דראַקאָן”. ער האָט אַזש אויפֿגעציטערט. עלי אַליין האָט אַ לעבעדיקן דראַקאָן קיין מאָל נישט געזען, און זײַן פֿרײַנד איז ער אויך נישט געווען. ער האָט נאָר געהערט, ווי דער אַלטער טיגער תּרח האָט דערציילט, אַז אַמאָל, אַמאָל האָבן אין די בערג געוווינט דראַקאָנען. זיי זײַנען געווען גרויסע און בייזע. בײַ נאַכט פֿלעגן זיי אַרויספֿליִען פֿון די היילן און אָנפֿאַלן אויף חיות. זיי האָבן פֿאַר קיינעם נישט מורא געהאַט. זיי האָבן געהאַט גרויסע שטאַרקע פֿליגלען און פֿון זייער פּיסק האָט געשלאָגן אַ פֿײַער…

גראָד אין דעם מאָמענט האָט עלי דערפֿילט, ווי אויף זײַן קאָפּ איז עפּעס געפֿאַלן. ער איז נישט געווען קיין פּחדן, נאָר ווען מע טראַכט וועגן אַ דראַקאָן, הייבט מען אָן מורא האָבן, און מע פֿאַרמאַכט די אויגן.

„היי, עלי”, — האָט ער דערהערט ווי מע רופֿט אים.

עלי האָט אויפֿגעעפֿנט די אויגן און דערזען אַ באַנאַן. דעם באַנאַן האָט געהאַלטן דאָס מאַלפּעלע מאַניע. זי איז ערשט אַראָפּ פֿון דער פּאַלמע. פֿריִער איז זי געזעסן אויבן און זיך צוגעהערט, ווי עלי שרײַט אַרויס די באַקאַנטע נעמען. פּלוצעם האָט זי דערהערט, „דראַקאָן!” — און פֿאַרלוירן אַ באַנאַן.

„וואָס טוסטו דאָ, וואָס?” — האָט געפֿרעגט די נײַגעריקע מאַניע.

„איך… איך לערן דעם אַלף־בית.” — האָט געענטפֿערט עלי.

„וואָס־וואָס?”

האָט איר עלי דערקלערט, וואָס אַלף־בית איז, און ווי אַזוי איז בעסער פֿאַרגעדענקען די אותיות.

דאָס מאַלפּעלע מאַניע האָט זיך אַ ווײַלע פֿאַרטראַכט, דערנאָך געזאָגט:

„און וואָס איז מײַן אות?”

איצט איז געקומען די צײַט, אַז עלי זאָל זיך פֿאַרטראַכטן.

„איך ווייס נאָך נישט… — האָט ער שטיל זיך אָנגערופֿן, — איך בין נאָך צו דײַן אות נישט דערגאַנגען.”

מאַניע איז ממש אונטערגעשפּרונגען.

„פֿאַר וואָס זשע זיצסטו דאָ, פֿאַר וואָס? — האָט זי אויסגעשריִען, — לאָמיר גיין!”

„וווּהין גיין?” — האָט עלי נישט פֿאַרשטאַנען.

„לאָמיר דערגיין צו מײַן אות!”

עלי האָט געוואָלט מאַלפּעלען דערקלערן, אַז פֿריִער דאַרף ער פֿאַרגעדענקען די אותיות, וואָס דער זיידע האָט אים אָנגערופֿן, און דערנאָך וועט ער קאָנען גיין ווײַטער.

„מע טאָר נישט איבערשפּרונגען דורך די אותיות, — האָט געפּרוּווט דערווײַזן עלי, — זיי האָבן זייער סדר. אַזוי האָט געזאָגט מײַן זיידע.”

מאַניע האָט אים שוין נישט געהערט. זי האָט זיך אַרום עלין גיך אַרומגעדרייט און געהאַלטן אין איין קלאָגן זיך:

„אַזוי איז שטענדיק! ווען עס קומט צו מיר, געפֿינט זיך אַ תּירוץ. דאָס צעבאַלעוועטע לייבעלע אַריה — איז אויפֿן ערשטן אָרט. דאָס פֿוילע בערעלע — איז אויפֿן צווייטן אָרט. די בייזע גאַנדז — איז אויפֿן דריטן אָרט, און אַפֿילו דער שרעקלעכער דראַקאָן…” — און פּלוצעם איז מאַלפּעלע מאַניע אַנטשוויגן געוואָרן.

זי איז איינס־צוויי אַרויפֿגעשפּרונגען עלין אויפֿן קאָפּ. זי האָט זיך באַהאַלטן הינטער זײַן גרעסערן אויער, און אים אַרײַנגעשושקעט:

„עמעצער זיצט אין די קוסטעס…”

„וווּ?”

„דאָרט, וווּ דײַנע הינטערשטע פֿיס שטייען”.

עלי האָט זיך געוואָלט אויסדרייען, אַז זײַנע פֿעדערשטע פֿיס זאָלן זיך שטעלן אויפֿן אָרט, וווּ עס שטייען איצט די הינטערשטע פֿיס. נאָר מאַלפּעלע מאַניע האָט אָנגעהויבן אויף אים צישען:

„ריר זיך נישט פֿון אָרט. עס קאָן נאָך, חלילה, דאָס עפּעס זיך אויף אונדז אַרויפֿוואַרפֿן!”

עלי האָט מאַניען נישט געפֿאָלגט. ער האָט געדענקט ווי זײַן קלוגער זיידע, אליהו בן פּיל, האָט אים געלערנט: „די מורא האָט גרויסע אויגן. דאַרף מען אין זיי אַרײַנקוקן וועט זי אַוועק.” האָט עלי אַזוי געטאָן. ער האָט זיך אויסגעדרייט און מיט זײַן לאַנגן שנוק “אַרײַנגעקוקט” אין דעם קוסט. צערוקט די צווײַגלעך, האָבן עלי און מאַניע דערזען זיצן אויף אַ בלעטל אַ הימל־בלויע באַשעפֿעניש.

„ווער ביסטו?” — האָט געפֿרעגט דאָס מאַלפּאַלע, אַרויסקוקנדיק פֿון הינטער עליס גרויסן אויער.

“איך בין דראַקאַן…” — האָט שעמעוודיק געזאָגט דאָס קליינע באַשעפֿעניש.

„דראַקאָן?!” — האָבן עלי און מאַניע געפֿרעגט אין איין אָטעם.

מאַלפּעלע איז באַלד אַראָפּגעשפּרונגען פֿון עליס קאָפּ. עלי אַליין האָט זיך פּאַוואָליע צוגעשאַרט נענטער צום קוסט.

„דראַקאָנען זײַנען גרויסע און בייזע, — האָט זיך געחידושט עלי, — זיי שפּײַען מיט פֿײַער…”

„יאָ, יאָ, — האָט אונטערגעכאַפּט מאַניע, — זייער גרויסע און זייער בייזע! און דו ביסט קליין און בלוי!”

דער קליינער דראַקאָן האָט זיך צעוויינט. גרויסע טרערן זײַנען געפֿאַלן פֿון זײַנע בלויע אויגן.

„איך בין דראַקאָן אַ שמעטערלינג, — האָט ער זיך פֿאַרענטפֿערט, — איך האָב אַליין מורא פֿאַר פֿײַער. מײַנע פֿליגעלעך זײַנען זייער דין און וואָלטן באַלד פֿאַרברענט געוואָרן.”

עלי האָט גלײַך רחמנות געהאַט אויפֿן דראַקאָן־שמעטערלינג און געזאָגט:

„מיר גלייבן דיר, אַיאָ, מאַניע?”

„יאָ, יאָ… ווי זשע רופֿט מען דיך?”

בלויער דראַקאָן־שמעטערלינג האָט אומעטיק אויפֿגעהויבן די אויגן צו עלין און מאַניען, און שטיל געזאָגט:

„קיינער רופֿט מיך נישט, ווײַל איך האָב נישט קיין פֿרײַנד…”

„מיר וועלן זײַן דײַנע פֿרײַנד!” — האָט זיך דערפֿרייט מאַניע.

„אמת, — האָט באַשטעטיקט עלי, — מיר וועלן דיך רופֿן ׳דלתּ׳!”

„דלתּ, — האָט שיִער נישט אויסגעזונגען דראַקאָן־שמעטערלינג, — אַזאַ שיינער נאָמען!”

דער בלויער דלתּ האָט אַ פֿאָכע געטאָן מיט זײַנע פּרעכטיקע, דינע פֿליגעלעך און אַוועקגעפֿלויגן, זיך גיך צונויפֿגעגאָסן מיטן בלויען הימל.

„און איצט קענען מיר שוין גיין זוכן מײַן אות?” — האָט זיך אײַנגעשפּאַרט מאַניע.

„גוט, — האָט צוגעשאָקלט מיטן קאָפּ עלי, — אָבער פֿריִער לאָמיר פֿרעגן מײַן זיידע. צו גיין עפּעס זוכן, דאַרף מען וויסן אַהין דעם וועג.”